استقرار موفق گیاه در خاک، چه در نشاء گوجهفرنگی و چه در درختان بالغ پسته، مستقیماً به قدرت سیستم ریشهای وابسته است. کلید این موفقیت، تأمین انرژی و مواد غذایی حیاتی در زمان مناسب است. کود 10-50-10 برای ریشهزایی، یک فرمولاسیون تخصصی NPK است که با دارا بودن ۵۰٪ فسفر قابل جذب، به عنوان قویترین استارتر و بهترین کود برای ریشهزایی شناخته میشود. این کود انرژی لازم برای تقسیم سلولی و رشد ریشههای جدید را فراهم کرده و استقرار قوی را تضمین میکند. در این مقاله، به صورت علمی و کاربردی توضیح میدهیم که چرا کود 10-50-10؟ نقش حیاتی فسفر در کشاورزی ایران چیست و چگونه میتوان با استفاده از این کود، تقویت ریشه را به طور چشمگیری افزایش داد و زمینه را برای افزایش عملکرد نهایی فراهم کرد.
بخش اول: چرا کود 10-50-10 بهترین کود برای ریشهزایی است؟
۱. نقش حیاتی فسفر: انرژی ریشهزایی
چرا کود 10-50-10؟ نقش حیاتی فسفر در این مرحله، فراهم کردن انرژی لازم است. فسفر مسئول انتقال و ذخیرهسازی انرژی در گیاه است و در فرآیندهای حیاتی زیر نقش اصلی را ایفا میکند:
- تقسیم سلولی: فسفر عنصر اصلی در ساختار هسته سلولی است. افزایش فسفر، به ریشه فرمان میدهد که به سرعت تقسیم سلولی انجام داده و رشد کند.
- تولید ریشههای جانبی: فسفر به گیاه کمک میکند تا به جای اتکا به ریشه اولیه، ریشههای جانبی و مویین پرشماری تولید کند که سطح جذب مواد غذایی و آب را به شدت بالا میبرد.
- مقاومت به تنش: ریشههای قویتر، مقاومت گیاه جوان را در برابر شوکهای محیطی (مانند تغییر دما یا شوری) به شدت افزایش میدهد.
۲. کود 10-50-10در مقایسه با سایر کودهای فسفره
| کود | درصد فسفر – | ویژگی کلیدی برای ریشهزایی |
| 10-50-10 | ۵۰٪ | بالاترین غلظت فسفر با پتاسیم و نیتروژن متعادل |
| اوره فسفات (0-44-18) | ۴۴٪ | خاصیت اسیدی قوی برای اصلاح خاک آهکی |
| دی آمونیوم فسفات | ۴۶٪ | مصرف خاکی، حلالیت پایینتر و تثبیت سریع در خاکهای ایران |
کود ۱۰-۵۰-۱۰ برای ریشهزایی مزیت منحصربهفردی دارد: علاوه بر غلظت بالای فسفر، حاوی ۱۰٪ پتاسیم نیز هست که به تنظیم آب در سلولهای ریشه کمک میکند و از طرفی، نیتروژن ۱۰٪ آن از رشد بیش از حد رویشی (که به قیمت کاهش ریشهزایی تمام میشود) جلوگیری میکند.
بخش دوم: بهترین زمان مصرف کود 10-50-10برای گیاهان مختلف
۱. بهترین زمان مصرف کود10-50-10برای محصولات زراعی
استفاده از کود 10-50-10 برای ریشهزایی محصولات زراعی باید دقیقاً در فازهای اولیه رشد باشد:
- گندم و جو (پنجهزنی): در اولین آبیاری پس از جوانهزنی یا هنگام شروع پنجهزنی. تقویت ریشه در این فاز، تعداد پنجههای بارور را افزایش داده و پتانسیل افزایش عملکرد را مستقیماً بالا میبرد.
- برنج (نشاءکاری): در خزانهگیری و ۱۰ روز اول پس از انتقال نشاء. ریشههای مویین قوی، جذب سریع را در محیط غرقابی تضمین میکنند.
- ذرت و کلزا: در فاز ۲ تا ۴ برگی و هنگام استقرار گیاه جوان.
۲. بهترین زمان مصرف کود10-50-10 برای درختان میوه (پسته و مرکبات)
بهترین کود ریشهزایی در باغات، باید همزمان با شروع فعالیت ریشه در اوایل بهار تزریق شود:
- پسته و گردو: اولین نوبتهای آبیاری بهار، همزمان با تورم جوانهها و قبل از گلدهی. این امر هم ریشه سالانه را تقویت میکند و هم انرژی لازم برای فروت ست را تأمین میسازد.
- مرکبات و درختان هستهدار: در اولین موج رشد بهاره. میتوان آن را با هیومیک اسید مایع پلاس ترکیب کرد تا جذب فسفر در دمای پایین خاک تسهیل شود.
۳. بهترین زمان مصرف کود 10-50-10 برای صیفیجات (نشاء)
برای گوجه فرنگی، خیار و فلفل، بهترین زمان مصرف کود 10-50-10 حیاتیترین لحظه است: ۱ تا ۵ روز پس از انتقال نشاء. تزریق این کود (مانند نمونههای باکیفیت برند ولکس) به ریشه کمک میکند تا شوک انتقال را دفع کرده و به سرعت در محیط جدید مستقر شود.
بخش سوم: روش مصرف، دوزبندی و نکات لازم
۱. روش صحیح مصرف: آبیاری قطره ای برای ریشهزایی
کود 10-50-10 برای ریشهزایی باید به صورت محلول در آب و از طریق سیستم آبیاری تزریق شود تا مستقیماً در منطقه فعال ریشه قرار گیرد.
- میزان مصرف: برای اکثر محصولات، ۴ تا ۸ کیلوگرم در هکتار در هر نوبت آبیاری، که باید در ۲ تا ۴ نوبت اول فاز ریشهزایی تکرار شود.
- محلولپاشی: محلولپاشی با 10-50-10 (با دوز ۱.۵ تا ۳ در هزار) نیز میتواند برای رفع سریع کمبود یا تحریک گلدهی استفاده شود، اما جایگزین تغذیه ریشهای نیست.
۲. نکات لازم: ترکیب با ریزمغذیها و اصلاح خاک
تقویت ریشه زمانی کامل میشود که علاوه بر فسفر، عناصر دیگری نیز تأمین شوند:
- روی و بور: از آنجایی که فسفر در خاکهای قلیایی جذب روی را دشوار میکند، استفاده از 10-50-10 دارای ریزمغذی کلاته یا تزریق همزمان کلات روی برای افزایش تولید هورمونهای ریشهزایی ضروری است.
- اصلاح خاک موضعی: ترکیب 10-50-10 با مواد آلی (مانند پلیت مرغی یا هیومیک اسید) به ریشه کمک میکند تا در برابر اثرات تثبیتکننده کلسیم در خاکهای آهکی ایران مقاومت کند.
- احتیاط کلسیمی: هرگز 10-50-10- را با کودهایی مانند نیترات کلسیم یا کلسیل در یک مخزن کود ترکیب نکنید.
بخش چهارم: تجربه کشاورزان و نتیجهگیری
تجربه کشاورزان ایرانی: تحول در کشت سیبزمینی همدان
یک کشاورز سیبزمینیکار در استان همدان میگوید: “در کشت سیبزمینی، ریشهزایی اولیه و قوی، مستقیماً به تعداد و یکنواختی غدهها مربوط است. ما قبلاً از فسفر پایه استفاده میکردیم که کند عمل میکرد. با استفاده از کود 10-50-10 برای ریشهزایی به صورت فرتیگیشن در فاز ۲ تا ۴ برگی و قبل از تشکیل غده، شاهد تحول بودیم. تقویت ریشه سریع و متراکم، منجر به تشکیل غدههای بیشتر و هماندازهتر شد. این استراتژی ثابت کرد که هزینه بالاتر این کود فسفر بالا، با افزایش عملکرد تناژ و کیفیت محصول، جبران میشود.”
نکات طلایی برای فروشگاهداران
فروشگاهداران باید کود 10-50-10 را به عنوان “بیمه محصول” معرفی کنند. تأکید کنید که ریشهزایی ضعیف، حتی با بهترین کودهای باردهی بعدی (مانند 43-3-12 یا 40-8-10)، قابل جبران نیست. توصیه به بهترین کود برای ریشهزایی در زمان مناسب، اعتماد کشاورزان را جلب میکند.
نتیجهگیری: ریشه قوی، ضامن عملکرد پایدار
کود 10-50-10 برای ریشهزایی، یک ابزار ضروری برای کشاورزی حرفهای در ایران است. با درک علمی چرا کود ۱۰-۵۰-۱۰؟ نقش حیاتی فسفر و استفاده دقیق از آن در بهترین زمان مصرف کود 10-50-10 برای گیاهان مختلف، کشاورزان میتوانند به طور مؤثری بر چالشهای خاک غلبه کرده و با تضمین تقویت ریشه قوی، پتانسیل خود برای افزایش عملکرد و تولید پایدار را به حداکثر برسانند.
۱. چرا کود 10-50-10 بهترین کود برای ریشهزایی محسوب میشود؟
بهترین کود برای ریشهزایی کودی است که غلظت فسفر بالایی داشته باشد. ۱۰-۵۰-۱۰ با ۵۰٪ فسفر، انرژی لازم برای تقسیم سلولی سریع و تولید ریشههای جانبی پرشمار را فراهم میکند.
۲. بهترین زمان مصرف کود 10-50-10 برای درختان میوه چه زمانی است؟
بهترین زمان مصرف کود 10-50-10 برای گیاهان مختلف مانند درختان، در اولین نوبتهای آبیاری بهار، هنگام تورم جوانهها و قبل از گلدهی است تا هم ریشه تقویت شود و هم انرژی لازم برای فروت ست تأمین گردد.
۳. کود 10-50-10 برای ریشهزایی نشاء گوجه فرنگی چه زمانی باید تزریق شود؟
کود 10-50-10برای ریشهزایی نشاء گوجه فرنگی باید ۱ تا ۵ روز پس از انتقال نشاء به زمین اصلی تزریق شود تا شوک انتقال را کاهش داده و استقرار سریع گیاه را تضمین کند.
۴. آیا کود 10-50-10 باعث رشد رویشی بیش از حد میشود؟
خیر. نیتروژن ۱۰٪ در این فرمول، متعادل است و برخلاف کودهای با نیتروژن بسیار بالا (مثل اوره فسفات )، تمرکز اصلی را بر تقویت ریشه و افزایش عملکرد ریشهزایی حفظ میکند.
۵. آیا میتوان کود10-50-10 را با کودهای حاوی جلبک دریایی ترکیب کرد؟
بله، ترکیب کود 10-50-10 با جلبک دریایی یا اسید آمینه، جذب عناصر را در ریشه بهتر کرده و مقاومت گیاه جوان را در برابر تنشهای محیطی افزایش میدهد.
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر