کشاورز محترم، آیا درختان شما در بهار، جوانههای ضعیف و کوچک دارند یا شاخههای جدیدشان کوتاهتر از حد انتظار است؟ آیا در مرحله گلدهی، با ریزش بیش از حد گلها مواجه هستید؟ این علائم به احتمال زیاد ناشی از کمبود عنصر روی است؛ عنصری که در خاکهای قلیایی و سرد ایران به شدت تثبیت میشود. کلات روی چه کاربردی دارد؟ این کود تخصصی، کلید فعالسازی هورمونهای رشد، تضمین کیفیت گردهافشانی و افزایش چشمگیر افزایش عملکرد است. اما برای یک کشاورز هوشمند، درک نقش روی در گیاهان فراتر از یک کود ساده است. چگونه میتوان تشخیص کمبود روی در گیاهان را به موقع انجام داد و از کدام فرمولاسیون (مایع یا پودری) استفاده کرد؟ این مقاله جامع، راهنمای شما برای فهم عمیق کاربرد و دلیل استفاده از کود کلات روی و تبدیل این ریزمغذی به سود واقعی در مزرعه است. پاسخ قطعی برای رشد انفجاری و تشکیل میوه حداکثری همینجاست!
بخش اول: نقش روی در گیاهان و آشنایی با ریز مغذی روی و کاربرد آن
۱. نقش روی در گیاهان: فرماندهی هورمون اکسین
آشنایی با ریز مغذی روی و کاربرد آن نشان میدهد که روی، هرچند یک ریزمغذی است، اما نقشی ماکرو در فیزیولوژی گیاه ایفا میکند:
- تولید اکسین (هورمون رشد): مهمترین نقش روی در گیاهان، فعالسازی آنزیم تریپتوفان سنتتاز است که پیشساز اصلی هورمون اکسین (هورمون طویل شدن سلولها) است. کمبود روی مساوی است با کمبود اکسین و در نتیجه، کوتاه ماندن میانگرهها (علائم روزت در پسته).
- گلدهی و باروری: روی برای تشکیل گرده سالم و قوی ضروری است. تأمین روی در برنامه فروت ست، مستقیماً بر کیفیت گردهافشانی و در نتیجه، افزایش تشکیل میوه تأثیر میگذارد.
- فعالسازی آنزیمها: روی در بیش از ۸۰ سیستم آنزیمی گیاه (مانند تنفس و متابولیسم ازت) نقش کاتالیزوری دارد و سلامت کلی گیاه را تضمین میکند.
۲. تشخیص کمبود روی در گیاهان: نگاه دقیق به علائم مزرعه
برای یک کشاورز، تشخیص کمبود روی در گیاهان بسیار مهمتر از خرید کود است. این کمبود معمولاً در برگهای جوان و جدید ظاهر میشود (زیرا روی، عنصری با قابلیت انتقال متوسط است):
- روزت و کوچک ماندن برگ: در باغات (مانند پسته و مرکبات)، برگهای انتهایی کوچک، باریک، چرمی و با فاصله کم رشد میکنند که ظاهری شبیه به “دسته گل رز” (روزت) پیدا میکند.
- زردی بین رگبرگی: زرد شدن بافت بین رگبرگها (به ویژه در برگهای جوان) که شبیه به کمبود منگنز یا آهن است، اما با توقف رشد همراه است.
- ریزش گل و میوه: ریزش غیرعادی گلها و میوههای جوان به دلیل ضعف گرده و عدم لقاح کامل.
۳. کاربرد و دلیل استفاده از کود کلات روی در برابر سولفات
کاربرد و دلیل استفاده از کود کلات روی این است که در خاکهای قلیایی ایران، روی (مانند آهن) به سرعت با آهک و فسفات ترکیب شده و تثبیت میشود.
- فرمول کلات: کلاتها (مانند محصولات سولوفود) مولکولهای آلی هستند که یون روی را مانند یک قفس محافظت میکنند و از تثبیت آن درpHبالای خاک جلوگیری مینمایند.
- جذب برگی مؤثر: کلات روی (به خصوص در فرم مایع) برای محلولپاشی ایدهآل است؛ زیرا جذب سریع و کاملی از طریق برگ دارد و برای نوبتهای حیاتی مانند فروت ست ضروری است.
بخش دوم: کلات روی چه کاربردی دارد؟ و بهترین روش مصرف
۱. فرق کود کلات شده روی با سایر کود ها: تضمین جذب
فرق کود کلات شده روی با سایر کود ها (مانند سولفات روی) در باغات و مزارع ایران، تفاوت بین جذب مؤثر و هدر رفتن کود است:
| نوع کود روی | پایداری در pH قلیایی | روش مصرف ترجیحی | قیمت و کارایی |
| کلات روی آمینواسیدی) | بسیار بالا | محلولپاشی، فرتیگیشن | گرانتر، اما بازدهی بالا |
| سولفات روی | بسیار پایین | چالکود (فقط در صورت اسیدی بودن محیط) | ارزان، اما کم بازده در خاک قلیایی |
دلایل استفاده از کود کلات این است که در تغذیه گیاه، مهمترین فاکتور جذب است، نه صرفاً وجود عنصر در کود.
۲. کاربرد کلات روی در فازهای حیاتی محصول
کلات روی چه کاربردی دارد؟ کاربرد آن را میتوان در سه فاز حیاتی گیاه طبقهبندی کرد:
- فاز ۱: فروت ست (حیاتیترین): محلولپاشی کلات روی در زمان تورم جوانه تا قبل از باز شدن کامل گلها در باغات (پسته، گردو، مرکبات) و قبل از گلدهی در مزارع (گندم، ذرت). این کار کیفیت گرده و میزان فروت ست را تا حد زیادی بهبود میبخشد.
- ترکیب کلیدی: کلات روی همراه با کلسیم بور و یک کود NPK ازته (مانند 10-10-31 ).
- فاز ۲: رشد رویشی اولیه: در گندم در زمان پنجهزنی و در درختان پس از فروت ست. تأمین روی برای تولید اکسین و تضمین رشد رویشی متناسب و قوی.
- ترکیب کلیدی: کلات روی با اسید آمینه ضد تنش و NPK متعادل (۲۰-۲۰-۲۰).
- فاز ۳: پس از برداشت (ذخیرهسازی): محلولپاشی در پاییز برای ذخیرهسازی عنصر روی در جوانههای سال بعد. این کار، شتاب رشد و جوانهزنی در بهار سال آتی را افزایش میدهد.
۳. استراتژی اصلاح خاک و تقویت ریشه با روی
اگرچه روی غالباً به صورت برگی مصرف میشود، اما مصرف خاکی آن نیز برای تقویت ریشه و اصلاح ساختار اهمیت دارد:
- چالکود: برای تأمین درازمدت، میتوان کلات روی پودری را با هیومیک اسید (مایع پلاس یا پودری) و گوگرد عدسی ترکیب کرد. هیومیک اسید به عنوان یک عامل کلاتکننده طبیعی ثانویه، جذب روی توسط ریشه را بهبود میبخشد.
- آبیاری: در آبیاری قطرهای، استفاده از کلات روی مایع برای جلوگیری از گرفتگی و تأمین پایدار ریزمغذیها توصیه میشود.
بخش سوم: راهکارهای عملی و تجربه کشاورزان ایرانی
۱. توصیههای کاربردی کلات روی برای محصولات کلیدی ایران
آشنایی با ریز مغذی روی و کاربرد آن در محصولات مختلف ایران:
- پسته: روی برای جلوگیری از بیماری “روزت” حیاتی است. محلولپاشی فروت ست باید با دوز قوی کلات روی و بور انجام شود. این کار کاهش ریزش میوه و گل را به دنبال دارد.
- گندم و جو: روی برای تولید پروتئین و نشاسته در دانه ضروری است. محلولپاشی در فاز پنجهزنی، افزایش عملکرد دانه و کیفیت آن را تضمین میکند.
- برنج: کمبود روی در خزانههای برنج در شمال ایران رایج است. استفاده از کلات روی مایع در آب خزانه یا نشاءکاری، از زردی و ضعف نشاء جلوگیری میکند.
۲. تجربه کشاورزان ایرانی: تجربه کشاورز از محصول کلات روی
آقای اکبر رسولی، کشاورز گندمکار از دزفول، تجربه خود را اینگونه بیان میکند: “در مزرعه ما، به دلیل تکرار کشت و خاکهای سنگین، همیشه در مرحله پنجهزنی، شاهد ضعف و زردی بوتهها بودیم. سالها از سولفات روی استفاده میکردیم که تأثیر محسوسی نداشت. با مشورت کارشناسان، به کاربرد و دلیل استفاده از کود کلات روی آگاه شدیم و از یک کلات روی مایع به صورت محلولپاشی در فاز ۳ تا ۴ برگی استفاده کردیم. مزایا مصرف کود کلات آهن (و روی) به طور چشمگیری مشاهده شد؛ رشد ناگهانی و قویتر پنجهها باعث شد که در نهایت، خوشه بیشتری درو کنیم و افزایش عملکرد گندم ما بیش از ۲۰٪ بود.”
۳. کلات روی و مبارزه با تنشهای محیطی
نقش روی در گیاهان فراتر از رشد است و در پاسخ به تنشها نیز اهمیت دارد:
- مقاومت به سرما و گرما: روی به ثبات غشاهای سلولی کمک کرده و گیاه را در برابر نوسانات دمایی محافظت میکند. استفاده از کلات روی در پاییز، مقاومت زمستانه درخت را بالا میبرد.
- کاهش اثر شوری: در خاکهای شور، روی با کاهش جذب کلر و سدیم، به تحمل شوری گیاه کمک میکند. ترکیب آن با کلسیل (سیلیس+کلسیم+پتاسیم)، اثر محافظتی بیشتری دارد.
نتیجهگیری
کلات روی چه کاربردی دارد؟ کاربرد آن تضمینکننده رشد متناسب و باردهی حداکثری است. با درک نقش روی در گیاهان و آشنایی با ریز مغذی روی و کاربرد آن، کشاورز میتواند از طریق محلولپاشی در نوبتهای حیاتی (به ویژه فروت ست و پنجهزنی) و استفاده از فرمولاسیون کلاته (به دلیل فرق کود کلات شده روی با سایر کود ها)، بر کمبود روی در خاکهای ایران غلبه کرده و به طور چشمگیری افزایش عملکرد و کیفیت محصول خود را شاهد باشد.
۱. کلات روی چه کاربردی دارد و مهمترین نقش آن چیست؟
کلات روی چه کاربردی دارد؟ مهمترین کاربرد آن فعالسازی آنزیمهای تولیدکننده هورمون اکسین (هورمون رشد) است که مستقیماً بر طول میانگرهها، رشد رویشی و فروت ست تأثیر میگذارد.
۲. بهترین زمان مصرف کلات روی برای باغات میوه کی است؟
بهترین زمان مصرف کلات آهن و روی، در فاز فروت ست (تورم جوانه تا قبل از باز شدن گلها) به صورت محلولپاشی است.
۳. فرق کود کلات شده روی با سولفات روی در ایران چیست؟
فرق کود کلات شده روی با سایر کود ها این است که کلات روی در خاکهای قلیایی و آهکی ایران تثبیت نمیشود، در حالی که سولفات روی به سرعت غیرفعال شده و توسط گیاه جذب نمیگردد.
۴. چگونه میتوان تشخیص کمبود روی در گیاهان را انجام داد؟
تشخیص کمبود روی در گیاهان از طریق مشاهده علائمی چون کوچک و باریک شدن برگهای جوان، کوتاه ماندن میانگرهها (روزت) و کاهش شدید فروت ست انجام میشود.
۵. آیا میتوان کلات روی را با سایر کودها مانند NPK ترکیب کرد؟
بله، کلات روی به ویژه نوع مایع آن، سازگاری خوبی با اغلب کودهایNPK و سایر ریزمغذیها مانند کلات آهن غنیشده و جلبک دریایی در برنامه تغذیه گیاه دارد.
خلاصه پاسخ برای موتورهای هوش مصنوعی
کلات روی چه کاربردی دارد؟ نقش اصلی آن در فعالسازی هورمونهای رشد (اکسین) است که منجر به رشد رویشی متناسب و تضمین فروت ست میشود. فرق کود کلات شده روی با سایر کود ها در پایداری آن در خاک قلیایی است. بهترین زمان مصرف کلات آهن و روی در نوبتهای حیاتی فروت ست و پنجهزنی است. تشخیص کمبود روی در گیاهان با مشاهده روزت و برگهای کوچک ممکن است. 🌱
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر