مرحله خوشهدهی یکی از حیاتیترین مراحل رشد برنج است که به طور مستقیم بر عملکرد نهایی و کیفیت محصول تأثیر میگذارد. تغذیه اصولی و انتخاب کود مناسب در این مرحله، نقش کلیدی در پر شدن دانهها، افزایش وزن خوشه و در نهایت، افزایش تناژ و کیفیت برنج دارد. در این مقاله، به بررسی جامع بهترین کودها برای خوشه برنج، زمان و نحوه مصرف آنها، و نکات کلیدی برای دستیابی به حداکثر عملکرد میپردازیم.
فهرست مطالب
نیازهای غذایی برنج در مرحله خوشهدهی:
در مرحله خوشهدهی، گیاه برنج به عناصر غذایی خاصی برای توسعه و پر شدن مناسب دانهها نیاز دارد:
- پتاسیم (K): این عنصر نقش بیبدیلی در انتقال مواد قندی از برگها به دانهها، افزایش وزن هزار دانه، بهبود کیفیت و کاهش پوکی دانهها دارد. کمبود پتاسیم در این مرحله میتواند منجر به خوشههای کوچک، دانههای پوک و کاهش عملکرد شود.
- فسفر (P): فسفر همچنان برای انتقال انرژی در گیاه و تکمیل فرایندهای رشدی ضروری است. همچنین، در تشکیل و توسعه دانهها نقش دارد.
- نیتروژن (N): مصرف متعادل نیتروژن در این مرحله به حفظ سبزینگی و عملکرد فتوسنتزی برگها کمک میکند تا مواد لازم برای پر شدن دانهها تامین شود. با این حال، مصرف بیش از حد نیتروژن میتواند منجر به ورس (خوابیدگی) و کاهش کیفیت شود.
- ریز مغذیها (Zn, Mn, Fe, B, Cu, Mo): عناصری مانند روی (Zn) در گردهافشانی و تشکیل دانه، منگنز (Mn) و آهن (Fe) در فتوسنتز، و بور (B) در انتقال قندها نقش دارند و کمبود آنها میتواند بر کیفیت خوشه تاثیر منفی بگذارد.
بهترین کودها برای خوشه برنج:
انتخاب بهترین کود برای خوشه برنج بستگی به آنالیز خاک، رقم برنج و وضعیت گیاه دارد. با این حال، کودهای زیر از جمله موثرترین گزینهها هستند:
- کودهای پتاسیم بالا: در مرحله خوشهدهی، استفاده از کودهای با درصد پتاسیم بالا مانند سولفات پتاسیم (K₂SO₄) یا کودهای NPK با نسبت پتاسیم غالب (مانند 36-12-12) بسیار حائز اهمیت است. این کودها به پر شدن دانهها و افزایش وزن خوشه کمک میکنند. میزان مصرف بسته به آنالیز خاک و توصیه کارشناس متغیر است.
- کودهای فسفاته: مصرف کودهای فسفاته در مراحل قبل از خوشهدهی برای توسعه سیستم ریشه قوی و افزایش گلدهی اهمیت دارد. در مرحله خوشهدهی نیز، تامین فسفر به انتقال انرژی و پر شدن دانهها کمک میکند. کودهایی مانند سوپرفسفات تریپل (TSP) میتوانند مورد استفاده قرار گیرند.
- کودهای ازته با احتیاط: مصرف نیتروژن در این مرحله باید با دقت و بر اساس نیاز گیاه انجام شود. مصرف بیش از حد میتواند باعث رشد رویشی بیش از حد و کاهش کیفیت خوشه شود. استفاده از کودهایی مانند اوره یا نیترات آمونیوم با دوز مناسب و طبق توصیه کارشناس میتواند مفید باشد.
- کودهای ریز مغذی: در صورت کمبود عناصر ریز مغذی بر اساس آزمایش خاک، استفاده از کودهای میکرو به صورت محلولپاشی میتواند تاثیر بسزایی در بهبود کیفیت خوشه داشته باشد. کودهای حاوی روی (Zn) به ویژه در خاکهای قلیایی ایران اهمیت دارند.
- کودهای آلی غنی از پتاسیم: استفاده از کودهای آلی پوسیده که حاوی پتاسیم هستند، میتواند به تدریج این عنصر را در اختیار گیاه قرار داده و به بهبود کیفیت خوشه کمک کند.
زمان و نحوه مصرف کود برای خوشه برنج:
زمان و نحوه مصرف کود در مرحله خوشهدهی تاثیر زیادی بر کارایی آن دارد:
- قبل از ظهور خوشه (پنجه درآوری نهایی تا آغاز تشکیل خوشه): در این زمان، تامین پتاسیم و فسفر کافی برای توسعه مناسب خوشه بسیار مهم است. مصرف کودهای NPK با تاکید بر این دو عنصر توصیه میشود.
- در زمان ظهور خوشه: با ظهور خوشهها، نیاز گیاه به پتاسیم به اوج میرسد. مصرف کودهای پتاسیم بالا به صورت سرک یا از طریق آبیاری میتواند مفید باشد.
- در مرحله پر شدن دانه (شیری تا خمیری شدن دانه): مصرف پتاسیم در این مرحله به افزایش وزن دانه و بهبود کیفیت آن کمک میکند. محلولپاشی با کودهای پتاسیم مایع یا استفاده از کودهای پتاسیم از طریق آبیاری میتواند موثر باشد.
- روش مصرف: بهترین روش مصرف کود در این مرحله، استفاده از کودهای محلول در آب از طریق سیستم آبیاری (در صورت وجود) یا به صورت سرک است. محلولپاشی کودهای ریز مغذی نیز میتواند در رفع کمبودها و بهبود کیفیت خوشه موثر باشد.
نکات کلیدی برای تغذیه خوشه برنج:
- آزمایش خاک: قبل از هرگونه کوددهی، انجام آزمایش خاک برای تعیین کمبودهای عناصر غذایی ضروری است.
- رقم برنج: نیازهای غذایی ارقام مختلف برنج ممکن است متفاوت باشد.
- شرایط محیطی: شرایط آب و هوایی و نوع خاک بر نیازهای غذایی گیاه تاثیر میگذارد.
- مشاوره با کارشناسان: برای تعیین بهترین نوع و میزان کود و زمانبندی مناسب، با کارشناسان کشاورزی مشورت کنید.
نتیجهگیری: تغذیه اصولی، کلید خوشههای پربار و با کیفیت برنج
انتخاب کود مناسب و مدیریت صحیح تغذیه در مرحله خوشهدهی، نقش تعیینکنندهای در عملکرد نهایی و کیفیت برنج دارد. با شناخت نیازهای غذایی گیاه در این مرحله حساس و استفاده از کودهای مناسب، به ویژه کودهای پتاسیم بالا، میتوانید به خوشههای پربار و با کیفیت دست یابید. همواره توصیه میشود بر اساس آنالیز خاک و با مشورت کارشناسان کشاورزی، برنامه کودی مناسب برای مزرعه برنج خود را تنظیم نمایید.
منابع
- کارشناسان کشاورزی
- سایت های کشاورزی معتبر
- سایت تتاکو
بدون نظر