انتخاب کود اوره فسفات (0-44-18) یک گام هوشمندانه برای شروع فصل زراعی است، اما کلید موفقیت، درک دقیق روش مصرف اوره فسفات است. این کود با تأمین متمرکز فسفر برای تقویت ریشه و نیتروژن برای رشد رویشی اولیه، نقش حیاتی در تعیین پتانسیل افزایش عملکرد نهایی ایفا میکند. بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات دقیقاً چه زمانی است و نحوه مصرف کود اوره فسفات در سیستمهای آبیاری قطرهای و غرقابی چطور باید باشد؟ این مقاله تخصصی، راهنمای گام به گام شما برای استفاده صحیح و بهینه از این کود اسیدی و پرکاربرد در مزارع و باغات ایران است تا با کمترین هدررفت، بیشترین بازدهی را به دست آورید.
بخش اول: ترکیب و ویژگیهای کود اوره فسفات (شناخت ابزار)
۱. ترکیب و ویژگیهای کود اوره فسفات (فرمول کود اوره)
کود اوره فسفات یک ترکیب کریستالی با فرمول کود اوره (نیتروژن) و اسید فسفریک است. این ترکیب، سه ویژگی منحصر به فرد را برای کشاورزی ایران فراهم میکند:
- حلالیت بالا: ۱۰۰٪ در آب انحلالپذیر است، که آن را برای تزریق در سیستمهای آبیاری (فرتیگیشن) ضروری میسازد.
- اسیدیته قوی: pH بسیار پایین این کود (حدود ۱.۵ تا ۲) به اصلاح خاک موضعی در اطراف ریشه کمک کرده و جذب ریزمغذیها (به خصوص آهن و روی) را در خاکهای آهکی تسهیل میکند.
- غلظت فسفر بالا: با ۴۴٪ فسفر قابل جذب، متمرکزترین منبع فسفر محلول برای تغذیه گیاه در ابتدای فصل است.
۲. کاربرد کود اوره فسفات برای درختان میوه و زراعت
کاربرد کود اوره فسفات برای درختان میوه و محصولات زراعی عمدتاً در فاز اولیه رشد است:
- تقویت ریشه و نشاء: تأمین انرژی لازم برای تقسیم سلولی و تقویت ریشه بلافاصله پس از کاشت یا بیدار شدن درخت.
- استارت اولیه: فعال کردن جوانههای زایشی (گلدهی) و رشد رویشی در ابتدای فصل.
بخش دوم: بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات و میزان آن
۱. بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات (زمان طلایی)
بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات در ابتدای چرخه رشد گیاه است، زیرا فسفر در گیاه متحرک است اما در خاکهای ایران به سرعت تثبیت میشود.
| نوع محصول | بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات | دلیل مصرف |
| درختان میوه (پسته، گردو، مرکبات) | اوایل بهار، هنگام تورم جوانهها و قبل از گلدهی | تأمین انرژی برای شکوفایی و تقویت ریشه |
| محصولات زراعی (گندم، جو، ذرت) | هنگام کاشت، اولین آبیاری یا فاز پنجهزنی | استقرار قوی و افزایش عملکرد اولیه |
| صیفیجات (گوجه، خیار) | بلافاصله پس از انتقال نشاء | کاهش شوک انتقال و استقرار سریع ریشه |
۲. زمان و میزان مصرف کود اوره فسفات (دوزبندی صحیح)
زمان و میزان مصرف کود اوره فسفات باید بر اساس سن گیاه و روش آبیاری تعیین شود. به دلیل قیمت نسبتاً بالای این کود، تقسیم دوز مصرفی در چند نوبت کوچک (نوبتبندی) بسیار اقتصادیتر است.
- درختان بالغ: مجموعاً ۵ تا ۱۰ کیلوگرم در هکتار (تقسیم در ۳ تا ۵ نوبت اول آبیاری بهار). مقدار مصرف کود اوره فسفات برای هر درخت در هر نوبت ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم خواهد بود.
- مزارع زراعی و صیفیجات: ۳۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار (تقسیم در اوایل رشد).
بخش سوم: روش صحیح مصرف اوره فسفات در مزارع ایران
۱. نحوه مصرف کود اوره فسفات در آبیاری قطرهای
مؤثرترین روش مصرف اوره فسفات، تزریق در سیستم آبیاری قطرهای است:
- انحلال کامل: ابتدا کود را به صورت کامل و ۱۰۰٪ در آب مخزن اصلی حل کنید. از برندهای باکیفیت و حلالیت بالا (مانند سولوفود) استفاده کنید تا از گرفتگی فیلترها جلوگیری شود.
- تزریق در زمان مناسب: تزریق کود باید در میانه زمان آبیاری انجام شود (مثلاً اگر آبیاری ۲ ساعت است، تزریق را در ۴۵ دقیقه میانی انجام دهید). این کار باعث میشود کود به عمق ریشه نفوذ کند.
- شستشوی سیستم: حتماً پس از اتمام تزریق، سیستم را برای حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با آب خالص شستشو دهید تا از باقی ماندن کود در لولهها و نازلها جلوگیری شود.
۲. روش صحیح مصرف اوره فسفات به صورت محلولپاشی
محلولپاشی با اوره فسفات کمتر رایج است، اما برای رفع کمبودهای حاد فسفر در هوای سرد یا ترکیب با سایر عناصر در فاز اولیه استفاده میشود.
- غلظت ایمن: معمولاً ۲ تا ۳ در هزار (۲ تا ۳ کیلوگرم در ۱۰۰۰ لیتر آب).
- احتیاط در ترکیب: از ترکیب آن با کودهای کلسیمی مانند نیترات کلسیم و کلسیل خودداری کنید. ترکیب با هیومیک اسید یا جلبک دریایی برای تغذیه گیاه مفید است.
۳. نکات لازم در زمان استفاده کود اوره (مدیریت نیتروژن)
اوره فسفات دارای ۱۸٪ نیتروژن است که باید در مدیریت کلی نیتروژن مزرعه لحاظ شود. این نیتروژن، جایگزین کامل نیتروژن مورد نیاز در مراحل رشد سنگین نیست. زمان استفاده کود اوره اصلی و سایر منابع نیتروژن بالا باید در مراحل بعدی رشد رویشی (اواخر بهار) برنامهریزی شود.
بخش چهارم: نکات کلیدی و تجربه کشاورزان
۱. سوالات متداول کشاورزان در مورد کود اوره فسفات (نکات لازم)
بیشترین چالش کشاورزان در مورد روش مصرف اوره فسفات، مربوط به ترکیب کودها است:
- عدم ترکیب با کلسیم: اسیدیته اوره فسفات با کلسیم واکنش داده و فسفات کلسیم (رسوب سفید) تشکیل میدهد. این یک اشتباه رایج است که باعث گرفتگی نازلها میشود.
- ترکیب با ریزمغذیها: بهترین زمان برای استفاده از کلاتها (آهن، روی، منگنز) همراه با اوره فسفات است، زیرا اسیدیته آن جذب این ریزمغذیها را بسیار افزایش میدهد.
۲. تجربه کشاورزان: بیدار کردن درختان انار در ساوه
یک باغدار انار در ساوه میگوید: “باغات ما هر سال دچار تأخیر در رشد اوایل بهار میشدند. ما روش مصرف اوره فسفات را تغییر دادیم. به جای استفاده از کود پایه، بلافاصله پس از بیدار شدن درخت، اوره فسفات را در دو نوبت متوالی در آبیاری تزریق کردیم. این کار، شوک قوی به ریشه وارد کرد. کاربرد کود اوره فسفات برای درختان میوه ما، در این بود که تقویت ریشه را به قدری افزایش داد که درختان سریعتر به رشد رویشی و گلدهی رسیدند و ما توانستیم زودتر از موعد به محصول برسیم که در افزایش عملکرد کلی ما بسیار تأثیرگذار بود.”
۳. افزایش بهرهوری و اصلاح خاک با اوره فسفات
استفاده از روش صحیح مصرف اوره فسفات به بهبود حاصلخیزی خاک نیز کمک میکند. تزریق متناوب اوره فسفات به همراه هیومیک اسید مایع پلاس یا اسید آمینه ضد تنش، ضمن تغذیه، ساختار خاک را اصلاح کرده و توانایی جذب کلی آن را برای عناصر ماکرو و ریزمغذیها افزایش میدهد.
نتیجهگیری: مصرف هوشمندانه، بازدهی حداکثری
درک دقیق روش مصرف اوره فسفات، به خصوص بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات (اوایل رشد) و نحوه مصرف کود اوره فسفات در سیستمهای آبیاری، کلید بهرهوری بالا است. با رعایت روش صحیح مصرف اوره فسفات و اجتناب از خطاهای ترکیبی، کشاورزان ایرانی میتوانند اطمینان حاصل کنند که گیاهانشان در فاز حیاتی اولیه، حداکثر انرژی لازم برای تقویت ریشه و افزایش عملکرد را دریافت کرده و بنیهای قوی برای ادامه فصل خواهند داشت.
۱. بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات برای درختان میوه کی است؟
بهترین زمان مصرف کود اوره فسفات برای درختان میوه، در اوایل بهار، هنگام تورم جوانهها و قبل از گلدهی است تا انرژی لازم برای فروت ست و تقویت ریشه فراهم شود.
۲. روش صحیح مصرف اوره فسفات در آبیاری قطرهای چیست؟
روش صحیح مصرف اوره فسفات به صورت تزریق محلول ۱۰۰٪ و خالص در سیستم آبیاری است. تزریق باید در میانه زمان آبیاری انجام شده و حتماً با آب خالص شستشو داده شود.
۳. مقدار مصرف کود اوره فسفات برای هر درخت چقدر است؟
مقدار مصرف کود اوره فسفات برای هر درخت بالغ معمولاً بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم در طول فصل است که باید در چند نوبت کوچک در ابتدای رشد (طبق زمان و میزان مصرف کود اوره فسفات) تقسیم شود.
۴. آیا میتوان اوره فسفات را با کودهای کلسیمی ترکیب کرد؟
خیر، یکی از مهمترین نکات در نحوه مصرف کود اوره فسفات، عدم ترکیب آن با کودهای حاوی کلسیم (مانند نیترات کلسیم) به دلیل خاصیت اسیدی بالا و ایجاد رسوب فسفات کلسیم است.
۵. فرمول کود اوره فسفات چیست و چه مزیتی دارد؟
فرمول کود اوره فسفات معمولاً 0-44-18 است. مزیت اصلی آن، حلالیت بالا، تأمین فسفر متمرکز و اسیدیته قوی برای اصلاح خاک و شستشوی سیستمهای آبیاری است.
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر