اوره فسفات پودری محلول در آب (با آنالیز 0-44-18)، یکی از مهمترین کودهای تخصصی در برنامه تغذیه گیاه برای مزارع و باغات ایران است. این کود ترکیبی، به دلیل حلالیت کامل و خواص شیمیایی منحصر به فرد خود، نقش تعیینکنندهای در افزایش عملکرد محصول ایفا میکند. کود اوره فسفات چیست؟ یک ترکیب کریستالی اسیدی که به طور همزمان، بیشترین غلظت فسفر محلول و نیتروژن اولیه را تأمین میکند. خاصیت اسیدی قوی آن، مشکل تثبیت فسفر و ریزمغذیها را در خاکهای قلیایی و آهکی ایران برطرف کرده و به تقویت ریشه و استقرار قوی گیاه کمک میکند. در این مقاله، به صورت جامع به معرفی این کود، روش صحیح مصرف اوره فسفات و اینکه چه زمانی اوره فسفات بهترین گزینه است؟، خواهیم پرداخت.
بخش اول: کود اوره فسفات چیست؟ (ترکیبات و خواص فیزیکی)
۱. کود اوره فسفات چیست؟ (آنالیز و فرمول شیمیایی)
کود اوره فسفات چیست؟ یک نمک کریستالی که از ترکیب اوره با اسید فسفریک تولید میشود. آنالیز استاندارد آن به صورت 0-44-18 است:
- ۴۴٪ فسفر قابل جذب : بالاترین غلظت فسفر موجود در کودهای جامد محلول، که انرژی لازم برای تقسیم سلولی و تقویت ریشه را فراهم میکند.
- ۱۸٪ نیتروژن (N): برای تحریک رشد رویشی اولیه و سبزینگی در شروع فصل ضروری است.
- حلالیت ۱۰۰٪: به صورت اوره فسفات پودری محلول در آب عرضه میشود که برای تزریق در سیستمهای آبیاری قطرهای بدون ایجاد رسوب، حیاتی است.
۲. خواص اسیدی، مزیت اصلی در کشاورزی ایران
مهمترین مزیت اوره فسفات، pH بسیار پایین آن (حدود ۱.۵ تا ۲) است:
- اصلاح خاک موضعی: این اسیدیته موقت در منطقه ریشه، محیط قلیایی خاک را شکسته و جذب فسفر و ریزمغذیها (مانند آهن، روی و منگنز) که در pH بالا تثبیت شدهاند را تسهیل میکند. این امر به اصلاح خاک آهکی کمک شایانی میکند.
- شستشوی سیستمهای آبیاری: این خاصیت اسیدی، رسوبات کربناتی و آهکی تشکیل شده در فیلترها و نازلهای آبیاری را شسته و عمر سیستم را افزایش میدهد.
بخش دوم: چه زمانی اوره فسفات بهترین گزینه است؟ (زمانبندی تخصصی)
۱. چه زمانی اوره فسفات بهترین گزینه است؟ (فازهای بحرانی)
اوره فسفات پودری محلول در آب بهترین گزینه در زمانهایی است که گیاه بیشترین نیاز به فسفر را برای ساختار اولیه خود دارد:
| زمان مصرف | فاز رشدی | تأثیر کلیدی |
| اوایل بهار | تورم جوانه تا قبل از گلدهی (درختان میوه) | تأمین انرژی برای شکوفایی و تقویت ریشه سالانه |
| پس از انتقال نشاء | استقرار ریشه (صیفیجات و سبزیجات) | کاهش شوک انتقال و تضمین استقرار سریع |
| کاشت اولیه | جوانهزنی و پنجهزنی (گندم و جو) | افزایش عملکرد اولیه از طریق پنجهزنی قوی |
| هوای سرد | اوایل رشد در دمای پایین خاک | بهبود جذب فسفر زمانی که فعالیت ریشه کم است |
۲. اوره فسفات برای کدام محصولات حیاتی است؟
- پسته و مرکبات: در این باغات که با مشکل شوری و آهک بالا مواجه هستند، اوره فسفات به عنوان یک استارتکننده قوی برای آزاد کردن ریزمغذیها و تضمین تقویت ریشه در بهار ضروری است.
- سیبزمینی: استفاده در فاز اولیه رشد و قبل از غدهدهی برای افزایش تعداد و کیفیت غدهها.
- زعفران: تزریق اوره فسفات پس از برداشت گلها (پاییز) یا در اوایل بهار برای تقویت بنیه پیاز برای سال بعد.
بخش سوم: روش صحیح مصرف اوره فسفات (کاهش هدررفت)
۱. روش صحیح مصرف اوره فسفات در سیستمهای آبیاری
مهمترین نکته در روش صحیح مصرف اوره فسفات، استفاده از سیستم آبیاری قطرهایاست:
- نحوه انحلال: همیشه اوره فسفات پودری محلول در آب (مانند محصول ولکس) را در مخزن آب تمیز حل کرده و سپس تزریق کنید. از ریختن مستقیم کود خشک روی خاک خودداری کنید.
- زمان تزریق: کود را در ۲۰ تا ۶۰ دقیقه میانی آبیاری تزریق کنید تا از شسته شدن سریع آن جلوگیری شود و به منطقه فعال ریشه برسد.
- تزریق متناوب: بهتر است دوز مورد نیاز را در ۳ تا ۵ نوبت کوچک در ابتدای فصل تقسیم کنید تا جذب حداکثری تضمین شود.
۲. محدودیتهای استفاده از اوره فسفات (اشتباهات رایج)
دانستن محدودیتهای استفاده از اوره فسفات برای جلوگیری از آسیب به گیاه و سیستم آبیاری ضروری است:
- عدم ترکیب با کلسیم: هرگز اوره فسفات را با کودهای حاوی کلسیم (مانند نیترات کلسیم) یا منیزیم در یک مخزن ترکیب نکنید، زیرا رسوب غیرقابل جذب فسفات کلسیم تشکیل شده و سیستم را مسدود میکند.
- غلظت بالا در محلولپاشی: به دلیل pH بسیار پایین، در محلولپاشی باید دوزهای بسیار پایین (حداکثر ۲ تا ۳ در هزار) استفاده شود تا از سوزاندن برگها جلوگیری شود.
۳. ترکیب با سایر کودها برای تغذیه گیاه
برای تغذیه گیاه کامل، اوره فسفات باید با سایر عناصر ترکیب شود:
- همراهی با هیومیک اسید: تزریق همزمان با هیومیک اسید (مایع یا پودری) یا فولویک اسید به بهبود جذب فسفر در دمای پایین و تقویت ریشه کمک میکند.
- ریزمغذیها: استفاده از کلات روی ۳۴٪ یا کلات آهن ۶٪ همزمان با اوره فسفات، به دلیل خاصیت اسیدی آن، جذب این ریزمغذیها را در خاکهای قلیایی به حداکثر میرساند.
بخش چهارم: تجربه کشاورزان ایرانی و راهکارهای افزایش عملکرد
تجربه کشاورزان: کاهش ریزش گل در درختان انار
یک باغدار انار در منطقه ساوه میگوید: “ریزش گل و میوه در انار یک مشکل جدی است. بخشی از مشکل، کمبود انرژی در فاز گلدهی است. ما با مشاوره کارشناسی، برنامه تغذیه اولیه را با اوره فسفات پودری محلول در آب شروع کردیم. تزریق این کود در زمان تورم جوانهها به همراه جلبک دریایی، انرژی لازم را به درخت داد. تقویت ریشه و بنیه قویتر باعث شد گیاه بتواند فشار گلدهی و فروت ست را بهتر تحمل کند و شاهد کاهش محسوسی در ریزش گلها و افزایش عملکرد نهایی بودیم.”
مقایسه با سایر منابع فسفر (فسفر پایه در مقابل محلول)
| کود | مزیت اصلی | محدودیت |
| اوره فسفات (0-44-18) | اسیدیته و حلالیت بالا (فرتیگیشن) | قیمت بالاتر، عدم ترکیب با کلسیم |
| دی آمونیوم فسفات (DAP) | منبع فسفر پایه و ارزانتر (مصرف خاکی) | حلالیت کم، تثبیت در خاکهای آهکی |
| NPK 10-50-10 | فسفر بالا + پتاسیم و ریزمغذیها | فاقد خاصیت اسیدی قوی اوره فسفات |
نتیجهگیری: اوره فسفات، ضامن شروعی پرانرژی
اوره فسفات پودری محلول در آب به دلیل حلالیت کامل، غلظت فسفر بالا و خاصیت اسیدی، یک ابزار ضروری در مدیریت تغذیه گیاه در ابتدای فصل رشد در ایران است. با درک دقیق روش صحیح مصرف اوره فسفات، توجه به محدودیتهای استفاده از اوره فسفات و دانستن اینکه چه زمانی اوره فسفات بهترین گزینه است؟، کشاورزان میتوانند به طور مؤثری بر چالشهای خاکهای آهکی غلبه کرده و با تضمین تقویت ریشه و استقرار قوی، زمینه را برای دستیابی به حداکثر افزایش عملکرد فراهم سازند.
۱. کود اوره فسفات چیست و چرا پودری محلول در آب است؟
کود اوره فسفات چیست؟ یک کود ترکیبی فسفاته-نیتروژنه (0-44-18) با خاصیت اسیدیته قوی است. پودری محلول در آب بودن آن برای تزریق در سیستمهای آبیاری قطرهای و جلوگیری از گرفتگی نازلها ضروری است.
۲. روش صحیح مصرف اوره فسفات در آبیاری قطرهای چگونه است؟
روش صحیح مصرف اوره فسفات، انحلال ۱۰۰٪ در آب و تزریق در میانه زمان آبیاری است. باید بلافاصله پس از تزریق، سیستم را با آب خالص شستشو داد.
۳. چه زمانی اوره فسفات بهترین گزینه است؟
چه زمانی اوره فسفات بهترین گزینه است؟ در اوایل فصل رشد، هنگام تقویت ریشه، استقرار نشاء، تورم جوانهها و قبل از گلدهی، که نیاز گیاه به فسفر و انرژی در اوج است.
۴. محدودیتهای استفاده از اوره فسفات چیست؟
محدودیتهای استفاده از اوره فسفات شامل عدم ترکیب آن با کودهای حاوی کلسیم (به دلیل رسوبگذاری) و عدم استفاده از غلظتهای بالا در محلولپاشی به دلیل خطر سوزانندگی است.
۵. آیا اوره فسفات به اصلاح خاکهای آهکی کمک میکند؟
بله، خاصیت اسیدی قوی اوره فسفات به اصلاح خاک موضعی در اطراف ریشه در خاکهای آهکی کمک کرده و جذب فسفر و ریزمغذیها را که در pH بالا تثبیت شدهاند، تسهیل میکند.
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر