کلزا به عنوان یکی از مهمترین محصولات روغنی در کشاورزی ایران، نیازمند یک برنامه تغذیه دقیق و اصولی است. برای رسیدن به عملکرد بالا، علاوه بر مدیریت آفات و بیماریها، تغذیه گیاه در مراحل مختلف رشد کلید موفقیت است. در مراحل پایانی رشد، یعنی پس از گلدهی و در زمان پر شدن غلافها، نیاز گیاه به عنصر پتاسیم به شدت افزایش مییابد. کود 40-8-10 با فرمولاسیون منحصر به فرد خود که حاوی ۴۰٪ پتاسیم، ۸٪ فسفر و ۱۰٪ نیتروژن است، به عنوان یک ابزار قدرتمند برای افزایش عملکرد کلزا و بهبود کیفیت دانه شناخته میشود. این مقاله یک راهنمای جامع و کاربردی برای کشاورزان کلزاکار است تا با استفاده صحیح از این کود، از تمام پتانسیل مزرعه خود بهرهمند شوند.
چرا کود 40-8-10 برای کلزا ضروری است؟
کود 40-8-10 یک کود NPK است که درصد بالایی از آن را پتاسیم (K) تشکیل میدهد. این عنصر در مراحل پایانی رشد کلزا، نقشی حیاتی و بیبدیل ایفا میکند:
- افزایش وزن و درصد روغن دانه: پتاسیم به عنوان «عنصر کیفیت»، در فرآیند انتقال قندها و روغنها به سمت دانههای کلزا نقش اصلی را ایفا میکند. این فرآیند به صورت مستقیم باعث افزایش وزن و درشتی دانه و در نتیجه، افزایش عملکرد میشود.
- بهبود کیفیت روغن: پتاسیم در تشکیل و انباشت روغن در دانه کلزا نقش دارد که به بهبود کیفیت و ارزش اقتصادی محصول نهایی کمک میکند.
- افزایش مقاومت به تنش: استفاده از این کود باعث افزایش مقاومت بوته کلزا در برابر تنشهای محیطی مانند خشکی، سرما و بیماریها میشود و به سلامت کلی گیاه کمک میکند.
- نقش فسفر و نیتروژن: وجود ۸٪ فسفر و ۱۰٪ نیتروژن در این کود، برخلاف کودهای پتاس خالص، به گیاه اجازه میدهد تا در کنار پر شدن دانه، فرآیند فتوسنتز و رشد متعادل خود را ادامه دهد.
مراحل کوددهی کلزا: جایگاه کود 40-8-10
یک برنامه کوددهی کلزا اصولی، شامل چند مرحله کلیدی است که کود 40-8-10 در یکی از حساسترین مراحل آن قرار میگیرد.
مرحله اول: قبل از کاشت
- هدف: اصلاح خاک و فراهم کردن عناصر پایه.
- کود مناسب: در این مرحله، از کودهای آلی مانند کود مرغی برای کلزا و کودهای فسفره و پتاسه پایه استفاده میشود. استفاده از هیومیک اسید نیز برای بهبود ساختار خاک و جذب عناصر توصیه میگردد.
مرحله دوم: رشد رویشی اولیه تا پنجهزنی
- هدف: تقویت ریشه و تحریک رشد رویشی (افزایش شاخ و برگ).
- کود مناسب: در این مرحله، از کودهایی با درصد نیتروژن بالا مانند کود اوره برای کلزا و همچنین کودهایی مانند 10-10-25 استفاده میشود.
مرحله سوم: گلدهی و پر شدن غلافها
- زمان: پس از گلدهی کامل و در زمان تشکیل غلافها. این مرحله، بهترین زمان کود دهی کلزا برای استفاده از کودهای پتاس بالا است.
- هدف: افزایش عملکرد، درشت شدن دانه و بهبود کیفیت.
- کود مناسب: در این مرحله، کود 40-8-10 به صورت محلولپاشی یا کودآبیاری (در صورت امکان) استفاده میشود. استفاده از کود مایع مخصوص کلزا نیز میتواند در این مرحله بسیار مؤثر باشد.
مقایسه کود 40-8-10 با سایر کودهای پتاس بالا برای کلزا
| کود | فرمولاسیون (K-P-N) | کاربرد اصلی | زمان مصرف |
| 10-8-40 | 10-8-40 | افزایش وزن دانه و درصد روغن | اواخر فصل رشد |
| 12-3-43 | 12-3-43 | درشت شدن میوه و دانهها | اواسط تا اواخر فصل رشد |
| 13-0-46 | 13-0-46 | افزایش وزن و رنگگیری محصول | اواخر فصل رشد |
| سولوپتاس (50-0-0) | 0-0-50 | افزایش پتاسیم خالص | اواخر فصل رشد |
در مقایسه با سولوپتاس برای کلزا که فقط پتاسیم و گوگرد دارد، کود 40-8-10 علاوه بر پتاسیم، مقداری فسفر و نیتروژن نیز به گیاه میرساند که برای ادامه فرآیند رشد ضروری است.
تجربه کشاورزان ایرانی: نتایج واقعی از مزرعه
تجربه کشاورزان ایرانی نشان میدهد که استفاده از کود 40-8-10 در زمان و با روش صحیح، تأثیر چشمگیری بر موفقیت آنها داشته است.
- یک کشاورز کلزاکار در استان گلستان: “من هر سال برای افزایش عملکرد کلزا، در مرحله پر شدن غلاف، از کود 40-8-10 به صورت محلولپاشی استفاده میکنم. این کود باعث شده که دانههای کلزایم درشتتر و سنگینتر شوند و در نهایت، عملکرد مزرعهام به شکل قابل ملاحظهای بالا برود. برند فایواستار یکی از گزینههایی است که از آن راضی بودهام.”
- یک کشاورز کلزاکار در استان فارس: “با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، من به دنبال بهترین کود برای کاشت کلزا بودم. با مشورت با کارشناسان، متوجه شدم که استفاده از یک برنامه غذایی کامل و دقیق، از جمله استفاده از کودهای پتاس بالا مانند 40-8-10 در زمان مناسب، کلید موفقیت من است.”
۱. کود 40-8-10 برای چه گیاهانی مناسب نیست؟
این کود به دلیل درصد بالای پتاسیم، برای مراحل ابتدایی رشد گیاهان که به نیتروژن و فسفر بیشتری نیاز دارند، مناسب نیست.
۲. زمان مصرف کود 40-8-10 چه موقع است؟
زمان مصرف کود 40-8-10در مرحله پر شدن دانه، یعنی پس از گلدهی و در طول دوره رسیدگی است.
۳. مراحل کوددهی کلزا کدامند؟
مراحل کوددهی کلزا شامل سه مرحله اصلی است: کوددهی پایه قبل از کاشت، کوددهی در مرحله رشد رویشی و پنجهزنی، و کوددهی در مرحله پر شدن دانه و غلاف.
۴. بهترین کود برای کاشت کلزا چیست؟
بهترین کود برای کاشت کلزا ترکیبی از کودهای پایه مانند پلیت مرغی، کودهای نیتروژنه در مراحل اولیه و کودهای پتاس بالا مانند 40-8-10 در مراحل پایانی است.
۵. آیا میتوان از کود مرغی برای کلزا در طول فصل رشد استفاده کرد؟
استفاده از کود مرغی برای کلزا معمولاً در مرحله قبل از کاشت توصیه میشود، زیرا زمان بیشتری برای تجزیه و جذب توسط گیاه نیاز دارد. استفاده در طول فصل رشد ممکن است باعث سوختگی ریشه شود.
نتیجهگیری
استفاده از کود 40-8-10 برای کلزا، یک سرمایهگذاری هوشمندانه برای تضمین برداشت پربار و باکیفیت است. با رعایت برنامه غذایی اصولی و استفاده از این کود در زمان مناسب، میتوانید از تمام پتانسیل مزرعه خود بهرهمند شوید. به یاد داشته باشید که موفقیت در کشاورزی، نتیجه دانش و برنامهریزی دقیق است.
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر