درک صحیح روش مصرف کود اسید بوریک، کلید تبدیل یک هزینه کوچک به افزایش عملکرد بزرگ است. بور (ریزمغذی) عنصری کمتحرک است و زمان و نحوه رساندن آن به گیاه، مستقیماً بر موفقیت در گردهافشانی و انتقال قندها تأثیر میگذارد. کمبود بور در اکثر خاکهای قلیایی و آهکی ایران به یک معضل جدی تبدیل شده که منجر به ریزش گل، پوکی و کاهش کیفیت محصول میشود. این مقاله جامعترین نقشه راه برای شماست تا بهترین روش مصرف کود بوریک اسید، بهینهترین محلول پاشی اسید بوریک و راهکارهای کاربردی اسید بوریک برای انواع نهال و درخت و محصولات زراعی را بشناسید و سرمایه خود را به درستی در تغذیه گیاه هدفمند به کار ببندید.
بخش اول: روش مصرف کود بوریک اسید (زمانبندی حیاتی)
۱. محلول پاشی اسید بوریک: مؤثرترین روش در زمان بحرانی
محلول پاشی اسید بوریک مؤثرترین و سریعترین راه برای تأمین بور در زمان نیاز حیاتی گیاه است.
- زمان طلایی: مهمترین نوبت محلولپاشی، در فاز تورم جوانههای گل (پیش از باز شدن گلها) است. در این زمان بور باید مستقیماً در دسترس اندامهای زایشی قرار گیرد تا فروت ست تضمین شود.
- دوز و غلظت: دوز محلولپاشی باید بسیار دقیق باشد. معمولاً ۱ تا ۱.۵ در هزار (۱ تا ۱.۵ کیلوگرم کود بور ۱۲٪ (اسید بوریک) در ۱۰۰۰ لیتر آب) برای درختان بالغ استفاده میشود. استفاده از دوزهای بالاتر میتواند منجر به سمیت و سوختگی برگ شود.
- کیفیت کود: برای جلوگیری از گرفتگی نازلها و آسیب به برگ، باید از فرمولاسیونهای کاملاً محلول در آب (مانند بورهای مایع کلاته یا پودری با خلوص بالا از برندهایی مانند اگرومور) استفاده کرد.
۲. مصرف خاکی (پایهای و پیشگیرانه)
روش مصرف کود بوریک اسید به صورت خاکی برای تأمین ذخیره اولیه و بلندمدت در ابتدای فصل رشد مناسب است، اما راندمان آن در خاکهای ایران کمتر از محلولپاشی است.
- زمان: پاییز یا زمستان، همراه با کودهای پایه NPK یا پلیت مرغی.
- همراهی با اصلاحکنندهها: برای افزایش جذب بور در خاکهای قلیایی، میتوان آن را همراه با گوگرد عدسی و هیومیک اسید (مایع پلاس) استفاده کرد. هیومیک اسید به تقویت ریشه و بهبود جذب عناصر کمک میکند.
۳. نکات احتیاطی در محلول پاشی اسید بوریک
- از محلولپاشی در ساعات گرم روز و تابش شدید آفتاب خودداری کنید (بهترین زمان: صبح زود یا عصر).
- برای جلوگیری از سمیت، هرگز دوز توصیهشده را افزایش ندهید.
- بور را با کودهای کلسیمی مانند نیترات کلسیم و کلسیل (سیلیس+کلسیم+فولویک+پتاسیم) در یک مخزن محلولپاشی نکنید، مگر اینکه فرمولاسیون اختصاصی کلسیم بور باشد.
بخش دوم: اسید بوریک برای انواع نهال و درخت (کاربردهای باغی)
۱. اسید بوریک برای انواع نهال و درخت (فاز استقرار)
اسید بوریک برای انواع نهال و درخت جوان به منظور تقویت ریشه، تشکیل بافتهای قوی و آمادگی برای باردهی سالهای آینده ضروری است.
- تیمار نهال و قلمه: قبل از کاشت نهال، ریشهها را میتوان در محلول بسیار رقیق بور قرار داد تا استقرار اولیه بهتر انجام شود.
- اولین سال رشد: محلولپاشی با دوز بسیار کم (نصف دوز درختان بالغ) در فاز رشد رویشی اولیه.
۲. کاربرد اسید بوریک در باغات پسته، گردو و زیتون
در باغات میوه، تمرکز بر روی تأثیر کود اسید بوریک بر گرده افشانی است:
- پسته (کرمان و رفسنجان): محلول پاشی اسید بوریک در اسفند ماه، برای تضمین گردهافشانی و پر شدن مغز، حیاتی است. این کوددهی باید بخشی از برنامه فروت ست همراه با روی باشد.
- مرکبات (شمال و جنوب): بور به جلوگیری از ریزش شدید گلها و بدشکلی میوهها کمک میکند. پس از فروت ست، تأکید بر پتاسیم بالا (مانند 43-3-12) و کلسیم برای کیفیت پوست میوه است.
- زعفران (خراسان): روش مصرف کود اسید بوریک در زعفران به صورت محلولپاشی برگی در طول رشد رویشی (زمستان) است تا ذخیره غذایی پیاز برای گلدهی سال بعد افزایش یابد.
۳. ترکیب بور با NPK و ریزمغذیها
بور یک ریزمغذی است و باید در کنار عناصر ماکرو در برنامه تغذیه گیاه قرار گیرد:
- پیش از گلدهی: همراه با کودهای فسفاته بالا (مانند 10-50-10 یا اوره فسفات 0-44-18) برای تقویت ریشه.
- رشد میوه: در این مرحله، بور را میتوان با کودهای پتاسیم بالا (مانند 46-0-13 یا 40-8-10) همراه کرد تا انتقال قند و افزایش عملکرد تضمین شود.
بخش سوم: اسید بوریک برا محصولات زراعی (مدیریت کلزا و گندم)
۱. اسید بوریک برا محصولات زراعی (کلزا، گندم و جو)
اسید بوریک برا محصولات زراعی در فازهای حساس رشد، به ویژه در گیاهانی که به کمبود بور حساس هستند (مانند کلزا)، ضروری است.
- کلزا: حساسیت بالایی به بور دارد. محلول پاشی اسید بوریک در فاز شروع غنچهدهی، به شدت بر تشکیل غلاف و پر شدن دانه تأثیر میگذارد.
- گندم و جو: بذرمال با اسید بوریک برای تقویت ریشه و رشد رویشی اولیه، و یک نوبت محلولپاشی در زمان تشکیل سنبله برای تضمین باردهی.
۲. راهکارهای بهینهسازی مصرف اسید بوریک در مزارع کشاورزی
- ضرورت آزمون خاک: برای تعیین دقیق میزان نیاز به بور و جلوگیری از سمیت.
- استفاده از محرکهای رشد: ترکیب بور با جلبک دریایی یا میکروفول به عنوان محرک رشد برای افزایش مقاومت در برابر تنشها.
- مدیریت pH: در خاکهای قلیایی، بور را همراه با موادی که اصلاح خاک را تسهیل میکنند، به کار ببرید.
بخش چهارم: تجربه کشاورزان ایرانی و راهنمای انتخاب کود
تجربه کشاورزان: موفقیت در مزارع کلزای گلستان
یک کشاورز کلزاکار در گرگان گلستان میگوید: “کلزا یک محصول بسیار حساس است و کمبود بور، غلافگیری را خراب میکند. ما هر ساله در فاز شروع غنچهدهی، برنامه محلول پاشی اسید بوریک را اجرا میکنیم. با استفاده از کودهای باکیفیت و سریعالآب (مانند بورهای مایع شرکت اگرومور) و ترکیب آن با مقداری کود NPK 31-10-10 TE برای تقویت رشد در آن زمان، افزایش عملکرد غلافها و درصد روغن به طور قابل توجهی بالاتر رفته است. این بهترین روش مصرف کود اسید بوریک برای کلزای منطقه ماست.”
۲. مقایسه و انتخاب کود (کود بور ۱۲٪ در مقابل روی بور)
| کود | عنصر کلیدی | زمان مصرف ارجح |
| کود بور ۱۲٪ (اسید بوریک) | بور خالص | پیش از گلدهی (تأمین بور پایه) |
| روی بور (فروت ست) | روی و بور | پیش از گلدهی (تأثیر مضاعف بر هورمون رشد و فروت ست) |
نتیجهگیری: مصرف هوشمندانه، بازدهی بالا
درک دقیق روش مصرف کود اسید بوریک، نه تنها به معنی دانستن زمان محلولپاشی است، بلکه انتخاب صحیح کود، دوز دقیق و ترکیب آن با سایر عناصر حیاتی در زمان مناسب است. اسید بوریک برای انواع نهال و درخت و محصولات زراعی یک مکمل حیاتی برای فروت ست و انتقال قند است. با رعایت اصول محلول پاشی اسید بوریک در زمان بحرانی و استفاده از دانش تغذیه گیاه، کشاورزان ایرانی میتوانند به طور مؤثر بر چالش کمبود بور غلبه کرده و به بالاترین سطح افزایش عملکرد دست یابند.
۱. بهترین روش مصرف کود اسید بوریک برای باغات چیست؟
مؤثرترین روش مصرف کود اسید بوریک برای باغات، محلول پاشی اسید بوریک بر روی برگها و جوانهها در مرحله تورم جوانههای گل (پیش از باز شدن) است تا بور در زمان حساس گردهافشانی در دسترس باشد.
۲. آیا میتوان اسید بوریک را با کودهای NPK ترکیب کرد؟
بله، اسید بوریک را میتوان با بیشتر کودهای NPK (مانند 20-20-20 TE یا 36-12-12) ترکیب کرد. اما نباید آن را با کودهای حاوی کلسیم بالا (مانند نیترات کلسیم) در یک مخزن محلولپاشی کرد.
۳. اسید بوریک برا محصولات زراعی (گندم، کلزا) چه زمانی باید مصرف شود؟
اسید بوریک برا محصولات زراعی مانند کلزا باید در فاز غنچهدهی و برای گندم در فاز پنجهزنی و تشکیل سنبله استفاده شود. بذرمال با بور نیز برای تقویت اولیه ریشه در این محصولات مفید است.
۴. دوز مصرف اسید بوریک برای انواع نهال و درخت چقدر است؟
دوز استاندارد محلول پاشی اسید بوریک برای درختان بالغ حدود ۱ تا ۱.۵ در هزار (۱ تا ۱.۵ کیلوگرم در ۱۰۰۰ لیتر آب) است. برای اسید بوریک برای انواع نهال و درخت جوان، دوز باید نصف شود تا از سمیت جلوگیری گردد.
۵. تأثیر اصلی اسید بوریک در گیاه چیست و چرا برای فروت ست مهم است؟
تأثیر اصلی بور در گیاه، نقش حیاتی آن در تشکیل و رشد لوله گرده و انتقال قندها است. این امر برای لقاح موفق و تضمین فروت ست (تشکیل میوه) بسیار مهم است و مستقیماً بر افزایش عملکرد نهایی تأثیر میگذارد.
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر