تصمیم برای خرید کود ۱۰-۵۰-۱۰ در اوایل فصل رشد، یکی از استراتژیکترین اقدامات برای تضمین تقویت ریشه قوی و افزایش عملکرد حداکثری است. اما کودهای NPK چیست و چرا فرمول ۱۰-۵۰-۱۰ به عنوان یک کود «فوق استارتر» شناخته میشود؟ این کود کامل با غلظت بسیار بالای فسفر، منبع اصلی انرژی برای جوانهزنی، گلدهی اولیه و استقرار قوی نشاء است. در این مقاله جامع، به بررسی تخصصی ویژگیهای کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰، جدول آنالیز کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ و میزان مصرف کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ در محصولات کلیدی کشاورزی ایران خواهیم پرداخت تا شما بتوانید آگاهانهترین خرید و موثرترین برنامه غذایی را اجرا کنید.
بخش اول: کودهای NPK چیست و ویژگیهای کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰
۱. کودهای NPK چیست؟ ماکروهای اصلی تغذیه گیاه
کودهای NPK چیست؟ این کودها ترکیبی از سه عنصر ماکرو ضروری برای تغذیه گیاه هستند: نیتروژن (N) برای رشد رویشی، فسفر (P) برای انرژی و تقویت ریشه، و پتاسیم (K) برای کیفیت، مقاومت به تنش و باردهی.
- فرمول آنالیز: اعداد سه گانه در فرمول NPK (مثلاً ۱۰-۵۰-۱۰) نشاندهنده درصد وزنی نیتروژن کل، فسفر قابل جذب و پتاسیم محلول در آب هستند.
۲. ویژگیهای منحصر به فرد کود ۱۰-۵۰-۱۰ (غلظت فسفر)
کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ یک کود متعادل نیست؛ بلکه یک کود تخصصی فسفربالا محسوب میشود.
- غلظت فسفر (۵۰٪): بالاترین درصد فسفر در یک کود NPK، که آن را برای فازهای استقرار و ریشهزایی ایدهآل میکند. این فسفر بالا، فوراً انرژی لازم برای تشکیل و گسترش ریشههای جدید را فراهم میسازد.
- نیتروژن (۱۰٪): درصد مناسب نیتروژن برای تحریک رشد رویشی اولیه، بدون ایجاد سبزینگی بیش از حد که منجر به تأخیر در گلدهی شود.
- پتاسیم (۱۰٪): حضور پتاسیم در کنار فسفر، جذب هر دو عنصر را بهبود بخشیده و مقاومت گیاه جوان را در برابر تنشهای محیطی افزایش میدهد.
۳. جدول آنالیز کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ (عناصر ریزمغذی)
اغلب کودهای محلول در آب NPK مانند ۱۰-۵۰-۱۰ (نمونههای باکیفیت برند ولکس) حاوی عناصر ریزمغذی (TE) به فرم کلاته هستند:
| عنصر | درصد وزنی (حدودی) | نقش حیاتی در فاز اولیه |
| فسفر (P2O5) | ۵۰٪ | تقویت ریشه، جوانهزنی و تمایز گل |
| نیتروژن (N) | ۱۰٪ | رشد رویشی اولیه و ساخت پروتئین |
| پتاسیم (K2O) | ۱۰٪ | تنظیم آب و افزایش مقاومت گیاه جوان |
| روی (Zn) | ۰.۰۵ تا ۰.۲٪ | تولید اکسین (هورمون رشد ریشه) |
| آهن (Fe) | ۰.۰۵ تا ۰.۳٪ | تشکیل کلروفیل در برگهای جوان |
بخش دوم: کاربرد کودهای NPK ۱۰-۵۰-۱۰ و زمان مصرف طلایی
۱. کاربرد کودهای NPK: زمان استفاده از ۱۰-۵۰-۱۰
ویژگیهای منحصر به فرد کود ۱۰-۵۰-۱۰ آن را به بهترین انتخاب برای فازهای زیر تبدیل میکند:
- کود استارتر و ریشهزا: اصلیترین کاربرد کودهای NPK با این فرمول، در ابتدای فصل رشد است. چه برای درختان در اوایل بهار و چه برای نشاء صیفیجات (گوجه، خیار، فلفل) پس از انتقال.
- قبل از گلدهی: برای محصولاتی مانند پسته، بادام، و میوههای هستهدار، استفاده از این کود قبل از باز شدن جوانههای گل، انرژی لازم برای یک گلدهی موفق و فروت ست بالا را تأمین میکند.
- پس از شوک محیطی: زمانی که گیاه دچار تنش سرما، شوری یا آسیب مکانیکی شده است، فسفر بالا به بازسازی و تقویت ریشه برای جذب مجدد کمک میکند.
۲. میزان مصرف کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ (دوزبندی هوشمند)
میزان مصرف کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ باید بر اساس روش مصرف (آبیاری یا محلولپاشی) تعیین شود.
- آبیاری قطرهای: ۴ تا ۸ کیلوگرم در هکتار در هر نوبت آبیاری (بسته به سن گیاه). این میزان باید در نوبتهای اولیه رشد تقسیم شود.
- محلولپاشی: ۱.۵ تا ۳ کیلوگرم در هزار لیتر آب. این روش برای رفع سریع کمبود فسفر در برگهای جوان و در صورت عدم امکان آبیاری مؤثر است.
۳. نکات مهم: ترکیب با اصلاحکنندهها
در خاکهای قلیایی ایران، برای اطمینان از جذب حداکثری فسفر، توصیه میشود هنگام خرید کود ۱۰-۵۰-۱۰، آن را با مواد اصلاحکننده ترکیب کنید:
- هیومیک اسید: تزریق هیومیک اسید (مایع پلاس) یا اسید آمینه ضد تنش همراه با ۱۰-۵۰-۱۰، جذب فسفر و نیتروژن را در دمای پایین بهار بهبود میبخشد.
- کلات روی: از آنجایی که فسفر در گیاه به حرکت روی کمک میکند، ترکیب این کود با کلات روی ۳۴٪ به طور مستقیم بر تقویت ریشه و رشد رویشی اولیه اثر میگذارد.
بخش سوم: مدیریت تغذیه با ۱۰-۵۰-۱۰ در محصولات ایرانی
۱. برنامه تغذیه پسته و مرکبات با کود ۱۰-۵۰-۱۰
- پسته (کرمان و رفسنجان): استفاده از ۱۰-۵۰-۱۰ در اولین آبیاری پس از خواب زمستانی، به همراه فروت ست و کلسیم بور به صورت محلولپاشی، بنیه درخت را برای شروع فصل و جلوگیری از پوکی محصول تقویت میکند. هدف اصلی، تقویت ریشه و تولید جوانههای زایشی قوی است.
- مرکبات (شمال): استفاده از ۱۰-۵۰-۱۰ قبل از گلدهی و در فاز تورم جوانه، به همراه کلات آهن ۶٪ به صورت فرتیگیشن، به افزایش تعداد گلهای بارور و مدیریت کمبود آهن کمک میکند.
۲. مقایسه با اوره فسفات (0-44-18)
| کود | تمرکز اصلی | مزیت ۱۰-۵۰-۱۰ نسبت به اوره فسفات |
| ۱۰-۵۰-۱۰ | فسفر بسیار بالا، پتاسیم | حضور پتاسیم (۱۰٪) و تعادل بهتر در N و K |
| اوره فسفات (0-44-18) | فسفر بالا، نیتروژن بالاتر | خاصیت اسیدی قویتر برای اصلاح خاک آهکی |
۳. گذار به فاز باردهی (کودهای پتاسیم بالا)
پس از اینکه ۱۰-۵۰-۱۰ وظیفه تقویت ریشه و استقرار را انجام داد، برنامه تغذیه گیاه باید تغییر کند. در فاز باردهی، تمرکز بر کیفیت، وزن و رنگ محصول است که نیاز به پتاسیم بالا دارد:
- استفاده از NPK 12-12-36: برای تأمین پتاسیم و ادامه رشد.
- استفاده از نیترات پتاسیم (46-0-13): برای افزایش کیفیت و وزن محصول در اواخر فصل.
- استفاده از سولفات پتاسیم (50-0-0): در مصرف خاکی یا همراه با آبیاری.
بخش چهارم: تجربه کشاورزان و نحوه خرید کود ۱۰-۵۰-۱۰
تجربه کشاورزان ایرانی: افزایش راندمان کشت برنج در گیلان
یک کشاورز برنجکار در استان گیلان میگوید: “در کشت برنج، کیفیت نشاء و ریشهزایی اولیه حرف اول را میزند. ما در خزانهگیری و ۱۰ روز اول پس از نشاءکاری، از کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ به صورت تزریق در آب و سرک استفاده کردیم. فسفر بالای این کود، ریشههای نشاء را به قدری تقویت کرد که شوک انتقال به زمین اصلی به حداقل رسید. تقویت ریشه سریع و قوی باعث شد گیاه زودتر به مرحله پنجهزنی برسد و در نهایت، تعداد خوشههای بارور و افزایش عملکرد شالی ما کاملاً محسوس بود. این فرمول، جایگزین بسیار مؤثرتری برای کودهای فسفره کمکیفیت بود.”
نحوه خرید کود ۱۰-۵۰-۱۰ و نکات بازار
نحوه خرید کود ۱۰-۵۰-۱۰ باید با دقت در خلوص و حلالیت انجام گیرد. از فروشگاهداران معتبر درخواست کنید که حتماً نمونهای با تأییدیه و درصد تضمین شده فسفر (۵۰٪) را ارائه دهند. هنگام خرید کود ۱۰-۵۰-۱۰، به درصد عناصر ریزمغذی کلاته شده (TE) در جدول آنالیز کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ توجه کنید که برای اصلاح خاک و جلوگیری از کمبودها بسیار مهم است.
نتیجهگیری: ۱۰-۵۰-۱۰، شروعی مطمئن برای موفقیت
کود ۱۰-۵۰-۱۰ به عنوان یک کود استارتر با غلظت فسفر بینظیر، ابزاری قدرتمند برای کشاورزان ایرانی است تا بر چالشهای فاز اولیه رشد غلبه کنند. درک ویژگیهای کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰، استفاده صحیح از آن در زمان طلایی ریشهزایی، و برنامهریزی برای گذار به کودهای متعادل و پتاسیم بالا، کلید تضمین تقویت ریشه، استقرار قوی و در نهایت، دستیابی به حداکثر پتانسیل افزایش عملکرد محصول در طول دوره کشت است.
۱. کاربرد کودهای NPK ۱۰-۵۰-۱۰ در چه فازهایی است؟
اصلیترین کاربرد کودهای NPK با فرمول ۱۰-۵۰-۱۰ در فازهای استقرار نشاء، ریشهزایی اولیه (بهار درختان) و قبل از گلدهی است تا انرژی لازم برای تقویت ریشه و فروت ست فراهم شود.
۲. ویژگیهای کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ شامل چه ترکیباتی است؟
ویژگیهای کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ غلظت ۵۰٪ فسفر قابل جذب، ۱۰٪ نیتروژن و ۱۰٪ پتاسیم محلول است. این کود همچنین حاوی عناصر ریزمغذی کلاته شده مانند روی و آهن میباشد.
۳. میزان مصرف کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ برای هر هکتار چقدر است؟
میزان مصرف کود کامل ۱۰-۵۰-۱۰ در آبیاری قطرهای برای هر هکتار معمولاً ۴ تا ۸ کیلوگرم در هر نوبت آبیاری است که باید در هفتههای ابتدایی رشد تقسیم شود.
۴. تفاوت اصلی کود ۱۰-۵۰-۱۰ با کود اوره فسفات 0-44-18 چیست؟
تفاوت اصلی در ترکیب پتاسیم و اسیدیته است. ۱۰-۵۰-۱۰ دارای ۱۰٪ پتاسیم و درصد فسفر بالاتری است، در حالی که اوره فسفات (0-44-18) پتاسیم ندارد اما اسیدیته بسیار قویتری برای اصلاح خاک دارد.
۵. آیا کود ۱۰-۵۰-۱۰ برای محلولپاشی مناسب است؟
بله، کود ۱۰-۵۰-۱۰ به دلیل حلالیت بالا و دارا بودن ریزمغذیها، برای محلولپاشی به منظور رفع سریع کمبود فسفر یا آمادهسازی برای گلدهی (با دوز ۱.۵ تا ۳ در هزار) مناسب است.
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر