پسته، این طلای سبز کویر، یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی ایران به شمار میرود. دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب این محصول، علاوه بر عوامل ژنتیکی و مدیریت صحیح باغ، به طور ویژهای به تغذیه اصولی و متناسب با شرایط اقلیمی متنوع ایران وابسته است. در این مقاله، به ارائه یک برنامه تغذیهای حرفهای برای درخت پسته میپردازیم که با در نظر گرفتن ویژگیهای خاک و آب مناطق مختلف ایران تنظیم شده است.
چرا تغذیه اصولی برای پسته در ایران اهمیت دارد؟
شرایط اقلیمی ایران با تنوع چشمگیری از آب و هوای خشک و نیمهخشک تا معتدل و سردسیر همراه است. این تنوع، در کنار ویژگیهای خاص خاکهای مناطق پسته کاری (مانند قلیایی بودن و کمبود مواد آلی)، نیازهای غذایی درخت پسته را تحت تاثیر قرار میدهد. یک برنامه تغذیهای حرفهای باید این عوامل را در نظر گرفته و با تامین عناصر ماکرو و میکرو به میزان و زمان مناسب، به موارد زیر کمک کند:
- افزایش رشد رویشی و زایشی: تامین انرژی و مواد اولیه برای تولید شاخ و برگ، گل و میوه.
- بهبود عملکرد و کیفیت محصول: افزایش تعداد و وزن خوشهها، درشتی و یکنواختی دانهها، کاهش پوکی و افزایش درصد خندانی.
- افزایش مقاومت به تنشهای محیطی: تحمل بهتر در برابر کمآبی، شوری، گرما و سرما.
- افزایش مقاومت به آفات و بیماریها: تقویت سیستم ایمنی درخت.
- بهبود جذب سایر عناصر غذایی: فراهم کردن شرایط مناسب برای جذب بهینه مواد مغذی.
نیازهای غذایی اصلی (ماکرو) درخت پسته:
درخت پسته برای رشد و باردهی به سه عنصر اصلی ازت (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) به مقدار قابل توجهی نیاز دارد:
- ازت (N): عنصری کلیدی در رشد رویشی، تولید برگ و شاخه، افزایش سطح فتوسنتز و در نتیجه، افزایش عملکرد. کمبود ازت منجر به ضعف عمومی درخت، زردی برگها و کاهش باردهی میشود. در شرایط ایران، با توجه به قلیایی بودن خاکها، استفاده از منابع ازته با pH اسیدی ملایم مانند نیترات آمونیوم و اوره (به مقدار کم) توصیه میشود.
- فسفر (P): نقش حیاتی در توسعه ریشه، گلدهی، تشکیل میوه و رسیدگی آن دارد. کمبود فسفر باعث کاهش گلدهی، ریزش میوهها و کوچک ماندن آنها میشود. در خاکهای قلیایی ایران، جذب فسفر با مشکل مواجه میشود. استفاده از کودهای فسفاته با حلالیت بالا و روشهای کوددهی موضعی میتواند موثر باشد. کودهای فسفر بالا مانند کود 10-50-10 و اوره فسفات تتاکو میتوانند در این مرحله بسیار مفید باشند.
- پتاسیم (K): نقش مهمی در افزایش کیفیت میوه (درشتی، طعم و رنگ)، افزایش مقاومت به تنشهای محیطی و بیماریها، تنظیم باز و بسته شدن روزنهها و انتقال مواد غذایی در گیاه دارد. کمبود پتاسیم منجر به کوچک شدن میوهها، کاهش کیفیت و افزایش حساسیت به تنشها میشود. سولفات پتاسیم (سولوپتاس) با فرمول 50-0-0 و همچنین کودهای 43-3-12 و کود 40-8-10 تتاکو به عنوان منابع پتاس بالا، انتخابهای مناسبی هستند. سولفات پتاسیم تتاکو با 18% گوگرد و 50% پتاس علاوه بر تامین پتاسیم، به بهبود شرایط خاک نیز کمک میکند. منابع پتاس در کودهای NPK تتاکو شامل نیترات پتاس، منو پتاسیم فسفات و سولفات پتاسیم میباشد.
ریز مغذیهای ضروری برای پسته در ایران:
اگرچه درخت پسته به عناصر ریز مغذی به مقدار کمتری نیاز دارد، اما کمبود آنها میتواند تاثیر چشمگیری بر رشد و باردهی داشته باشد. مهمترین ریز مغذیها برای پسته در شرایط ایران عبارتند از:
- آهن (Fe): نقش کلیدی در تولید کلروفیل و فتوسنتز دارد. کمبود آهن در خاکهای قلیایی ایران بسیار شایع است و باعث زردی بین رگبرگهای برگهای جوان میشود (کلروز). استفاده از کلات آهن (Chelated Iron) با درصد بالای ارتو-ارتو (به ویژه در برند ولکس با 4.8% و گروفید و گروفست با 4.6% از محصولات تتاکو) به دلیل جذب بهتر در خاکهای قلیایی توصیه میشود.
- روی (Zn): در بسیاری از فرآیندهای متابولیکی گیاه، از جمله تولید هورمونهای رشد و آنزیمها نقش دارد. کمبود روی منجر به کوچک شدن برگها (روزت) و کاهش رشد میشود. کلات روی تتاکو میتواند به رفع این کمبود کمک کند.
- بور (B): در گلدهی، تشکیل میوه، تقسیم سلولی و انتقال قندها نقش دارد. کمبود بور باعث کاهش گلدهی، ریزش میوهها و بدشکلی آنها میشود. استفاده از کود بور 12% (اسید بوریک) تتاکو در زمان مناسب ضروری است.
- منگنز (Mn): در فتوسنتز، سنتز پروتئین و فعال سازی آنزیمها نقش دارد. کمبود منگنز علائمی مشابه کمبود آهن ایجاد میکند اما معمولاً در برگهای مسنتر ظاهر میشود. کلات منگنز و سولفات منگنز تتاکو میتوانند این کمبود را جبران کنند.
- مس (Cu): در تشکیل کلروفیل و برخی آنزیمها نقش دارد. کمبود مس معمولاً در خاکهای آهکی و قلیایی دیده میشود. سولفات مس خشک 24% تتاکو میتواند به تامین مس مورد نیاز کمک کند.
- مولیبدن (Mo): در متابولیسم نیتروژن نقش دارد. کمبود آن معمولاً در خاکهای اسیدی دیده میشود و در ایران کمتر شایع است.
زمانبندی تغذیه درخت پسته در طول فصل رشد (توصیههای ویژه برای ایران):
یک برنامه تغذیهای موفق برای پسته در ایران باید زمانبندی دقیقی داشته باشد تا عناصر غذایی در مراحل حساس رشد در اختیار درخت قرار گیرند:
- قبل از گلدهی (اواخر زمستان – اوایل بهار):
- کودهای ازته و فسفاته برای تحریک رشد رویشی و گلدهی. استفاده از اوره فسفات تتاکو میتواند در این مرحله مفید باشد.
- کودهای حاوی بور برای بهبود گلدهی و تشکیل میوه.
- استفاده از هیومیک اسید مایع یا پودری تتاکو برای بهبود ساختار خاک و جذب عناصر غذایی.
- پس از گلدهی و در زمان تشکیل میوه (بهار):
- کودهای ازته و پتاسه به منظور افزایش رشد میوه و جلوگیری از ریزش آن. استفاده از کود 20-20-20 تتاکو میتواند تعادل مناسبی از عناصر را فراهم کند.
- محلولپاشی با عناصر ریز مغذی مانند روی و بور.
- در طول دوره پر شدن مغز (تابستان):
- کودهای پتاسه برای افزایش وزن و کیفیت مغز. سولفات پتاسیم تتاکو در این مرحله بسیار حائز اهمیت است.
- محلولپاشی با کلات آهن در صورت مشاهده علائم کمبود.
- پس از برداشت محصول و قبل از خزان (پاییز):
- کودهای فسفاته و پتاسه برای ذخیره انرژی و تقویت جوانههای سال آینده. استفاده از کود 36-12-12 یا 40-8-10 تتاکو میتواند مناسب باشد.
- استفاده از پلیت مرغی تتاکو به عنوان یک منبع آلی غنی از عناصر غذایی به تدریج رهاشونده میتواند به بهبود بلندمدت حاصلخیزی خاک کمک کند. پلیت مرغی تتاکو با 7 میل، 80% مرغی، 10% گوگرد، 1% اسید هیومیک و 9% NPK یک انتخاب عالی است.
روشهای کوددهی در باغهای پسته ایران:
با توجه به شرایط خاک و آب در ایران، انتخاب روش کوددهی مناسب اهمیت زیادی دارد:
- کوددهی از طریق خاک:
- کودهای جامد: پخش سطحی یا چالکود. در خاکهای قلیایی، چالکود میتواند به افزایش جذب فسفر کمک کند.
- کودهای مایع (کود آبیاری): استفاده از سیستمهای آبیاری قطرهای برای رساندن کود به ناحیه ریشه با کارایی بالا.
- کوددهی برگی (محلولپاشی): جذب سریع عناصر غذایی از طریق برگها، به ویژه برای رفع سریع کمبود عناصر ریز مغذی و در مراحل حساس رشد مانند گلدهی و تشکیل میوه. انواع کلاتها و کودهای کامل با ریز مغذی (مانند میکروفول تتاکو) برای محلولپاشی مناسب هستند.
تاثیر کیفیت آب و خاک بر تغذیه پسته در ایران و راهکارهای مدیریت:
- شوری و قلیایی بودن آب و خاک: از مشکلات رایج در مناطق پسته کاری ایران است که جذب بسیاری از عناصر غذایی (به ویژه فسفر و ریز مغذیها) را مختل میکند. استفاده از کودهای اسیدیکننده (مانند اوره فسفات)، کودهای کلاته و بهبود مدیریت آبیاری میتواند به کاهش این اثرات کمک کند. فرمولاسیون ویژه کودهای تتاکو با استفاده از دو ماده اسیدیکننده باکیفیت به کاهش pH محصولات و افزایش جذب مواد غذایی در این شرایط کمک میکند. همچنین، افزودن ریزمغذیهای کلاته در فرمولاسیون کودهای تتاکو قابلیت جذب این عناصر را حتی در خاکهای سنگین و قلیایی افزایش میدهد.
- کمبود مواد آلی: استفاده از کودهای آلی مانند پلیت مرغی و هیومیک اسید تتاکو به بهبود ساختار خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی و افزایش فعالیت میکروارگانیسمهای مفید کمک میکند. هیومیک اسید مایع پلاس تتاکو (هیومیک + فولویک) نیز میتواند تاثیر بسزایی در جذب عناصر غذایی داشته باشد.
برندهای کود تتاکو و محصولات مناسب برای تغذیه پسته:
شرکت آباد بایر جام سید با برند تجاری تتاکو (Tetaco) با ارائه طیف وسیعی از کودهای با کیفیت و متناسب با نیازهای پسته در شرایط اقلیمی ایران، همراه کشاورزان است. برندهای مختلف تتاکو با درصد ریز مغذیهای متفاوت، امکان انتخاب محصول مناسب برای هر باغ را فراهم میکنند. تفاوت اصلی برندها در درصد ریز مغذیهایی مانند جلبک دریایی، اسید آمینه، اسید هیومیک، فولویک اسید، آهن، روی و بور است.
- زیگمافر (Zigmafer) هلند (بستهبندی قرمز نارنجی): برند اقتصادی با کیفیت مناسب برای تامین نیازهای پایه.
- فایو استار (Five Star) بلژیک (بستهبندی مشکی و طلایی): کیفیت بالا با درصد متعادلی از ریز مغذیها.
- بروکسل (Bruxell) ایتالیا: کیفیت بالا با تمرکز بر عناصر اصلی.
- گروفید (Growfeed) اسپانیا (بستهبندی آبی): حاوی درصد بالای ریز مغذیها (ارتو-ارتو آهن 4.6%).
- گروفست (Growfast) اسپانیا: کیفیت بالا با فرمولاسیون ویژه (ارتو-ارتو آهن 4.6%).
- اگرومور (Agrowmore) ازبک (بستهبندی سرمهای): کیفیت مناسب با قیمت رقابتی (ارتو-ارتو آهن 4.2%).
- سولوفود (Solofood) فرانسه (بستهبندی بنفش): کیفیت بالا با تمرکز بر حلالیت (ارتو-ارتو آهن 4.4%).
- ولکس (Volex) سوئیس (بستهبندی آبی و سفید با عکس پیرمرد): بهترین و کاملترین برند از نظر درصد ریز مغذیها (ارتو-ارتو آهن 4.8%) و درصد کلر بسیار پایین (0 تا 0.5%).
محصولات کلیدی تتاکو برای تغذیه پسته:
- انواع کودهای NPK: 20-20-20، 12-12-36، 15-5-30، 10-50-10، 12-3-43، 10-8-40، 34-10-10، 23-3-23 و …
- انواع سولفاتها: سولفات پتاسیم (با 18% گوگرد)، سولفات آهن، سولفات روی، سولفات منگنز، سولفات منیزیم.
- انواع کلاتها: کلات آهن (6% و 10% و غنی شده با درصد ارتو-ارتو بالا)، کلات روی، کلات منگنز، کلات کلسیم.
- کودهای نیتراته: نیترات پتاسیم، نیترات کلسیم (گرانوله و کریستال)، نیترات منیزیم.
- کودهای اختصاصی: کودهای ویژه برای مراحل مختلف رشد و نیازهای خاص پسته.
- کودهای آلی و بیولوژیک: پلیت مرغی، هیومیک اسید (پودری و مایع)، هیومیک اسید مایع پلاس (هیومیک + فولویک)، جلبک دریایی، اسید آمینه.
- سایر کودها: فروت ست، کلسیل (سیلیس + کلسیم + فولویک + پتاسیم)، روی بور، کود بور 12%، اوره فسفات.
تمامی محصولات تتاکو دارای ضمانت حلالیت و آنالیز بوده و دارای ثبت کودی از سازمان آب و خاک میباشند. شرکت آباد بایر جام سید همچنین با شرکتهای خدمات حمایتی تفاهمنامه دارد تا بهترین خدمات را به کشاورزان ارائه دهد.
نتیجهگیری:
تغذیه اصولی و متناسب با شرایط اقلیمی ایران، کلید دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب در باغات پسته است. با شناخت نیازهای غذایی درخت در مراحل مختلف رشد، انتخاب کودهای با کیفیت و زمانبندی صحیح کوددهی، میتوان بهرهوری باغات پسته را به طور چشمگیری افزایش داد. شرکت آباد بایر جام سید با برند تتاکو، با ارائه محصولات متنوع و با کیفیت و بهرهگیری از فرمولاسیون ویژه برای شرایط ایران، آماده همراهی کشاورزان عزیز در دستیابی به این هدف است.
طراحی فرمولاسیون جدید در محصولات تتاکو به کشاورزان عزیز این امکان را میدهد تا بر اساس بازخوردهای دریافتی، به عملکرد برداشت محصول حداقل تا 1.5 برابر نسبت به سال قبل در هکتار دست پیدا کنند. با انتخاب هوشمندانه و استفاده صحیح از کودهای تتاکو، آیندهای پربار برای صنعت پسته ایران رقم خواهد خورد.
منابع
- کارشناسان کشاورزی
- سایت های کشاورزی معتبر
- سایت تتاکو
بدون نظر