برای کشاورزانی که به دنبال حداکثر افزایش عملکرد و زودرسی در مزارع و گلخانههای سبزیجات و صیفیجات هستند، انتخاب کود اولیه اهمیت حیاتی دارد. سوال اصلی این است: بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات و صیفیجات چیست و چگونه مصرف شود؟ کود اوره فسفات (0-44-18) به دلیل قابلیت انحلال ۱۰۰٪، اسیدیته بالا، و غلظت متمرکز نیتروژن و فسفر، نه تنها یک منبع قوی برای تقویت ریشه است، بلکه به عنوان یک اصلاحکننده شیمیایی، به جذب ریزمغذیها در خاکهای آهکی ایران کمک شایانی میکند. در این مقاله تخصصی، به بررسی مزایای برجسته استفاده از کود اوره فسفات برای محصولات کلیدی مانند گوجهفرنگی، خیار و فلفل میپردازیم و زمانبندی و نحوه و زمان مصرف کود اوره فسفات را آموزش میدهیم تا به بالاترین بازدهی برسید.
بخش اول: کود اوره فسفات و مزایای برجسته آن برای سبزیجات
۱. مزایای برجسته استفاده از کود اوره فسفات (شوک ریشه)
مزایای برجسته استفاده از کود اوره فسفات برای محصولات با دوره رشد کوتاه (مانند سبزیجات و صیفیجات) بیشمار است:
- شتابدهنده ریشهزایی: اوره فسفات با تأمین ۴۴ درصد فسفر محلول، به سرعت به محل استقرار نشاء رسیده و سلولهای ریشه را برای رشد سریع تحریک میکند. این موضوع، شوک ناشی از انتقال نشاء را به حداقل میرساند.
- اسیدی کردن موضعی: سبزیجات در خاکهای قلیایی ایران (با pH بالا) با کمبود ریزمغذیها (به خصوص آهن و روی) مواجه هستند. اسیدیته قوی اوره فسفات (pH≈1.5) این عناصر را آزاد کرده و جذب آنها را در منطقه ریشه بهبود میبخشد.
- تغذیه دوگانه: همزمان، نیتروژن (۱۸٪) در شروع رشد رویشی سبزینگی لازم را فراهم میکند و فسفر، بنیه تقویت ریشه را میسازد.
۲. اوره فسفات چیست؟ (کود N-P مناسب نشاء)
کود اوره فسفات در دسته کودهای NP با فسفر بالا قرار میگیرد. در زمان کاشت یا انتقال نشاء، گیاه بیشترین نیاز را به فسفر برای ساختار ریشه و نیتروژن برای شاخ و برگ اولیه دارد. این کود با آنالیز 0-44-18 دقیقاً این نیاز را به صورت متمرکز برآورده میکند و به همین دلیل، بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات در فاز اولیه به حساب میآید.
۳. تفاوت اوره فسفات با سایر کودهای فسفاته در گلخانه
| کود فسفاته | مزیت اصلی برای سبزیجات | زمانبندی |
| اوره فسفات (0-44-18) | اسیدیته بالا، شستشوی سیستم، حلالیت ۱۰۰٪ | بلافاصله پس از نشاءکاری (فاز ریشهزایی) |
| مونو آمونیوم فسفات | بالاترین فسفر، خنثیتر نسبت به اوره فسفات | هنگام کمبود شدید فسفر، مناسب برای محلولپاشی |
| NPK 10-50-10 | فسفر بالا + پتاسیم، حلالیت خوب | ابتدای فصل و قبل از فروت ست |
بخش دوم: کاربردهای کود اوره فسفات در کشاورزی سبزیجات و صیفیجات
۱. نحوه و زمان مصرف کود اوره فسفات برای گوجهفرنگی و خیار
- گوجهفرنگی: نحوه و زمان مصرف کود اوره فسفات برای گوجهفرنگی در گلخانهها باید بلافاصله پس از انتقال نشاء آغاز شود. مصرف در سه تا پنج نوبت اول آبیاری (به صورت متوالی یا یک روز درمیان) برای تضمین تقویت ریشه و استقرار قوی حیاتی است. این استقرار سریع، زمان برداشت را جلو میاندازد.
- خیار: به دلیل دوره رشد کوتاهتر، شروع سریع ریشهزایی بسیار مهم است. بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات مانند خیار، باید همراه با اولین آبیاری پس از کاشت و پیش از آغاز فاز رشد رویشی انبوه، تزریق شود.
۲. کاربردهای کود اوره فسفات در کشاورزی (محلولپاشی)
گرچه کاربردهای کود اوره فسفات در کشاورزی بیشتر از طریق آبیاری است، اما در مواقع زیر میتوان از محلولپاشی استفاده کرد:
- کمبود فسفر در هوای سرد: در اوایل بهار که دمای خاک پایین است، جذب فسفر از طریق ریشه کاهش مییابد. محلولپاشی با اوره فسفات (۲ تا ۳ در هزار) میتواند به صورت اضطراری فسفر را تأمین کند.
- همراهی با عناصر بور و روی: محلولپاشی اوره فسفات میتواند همراه با کلسیم بور یا کلات روی برای تأمین انرژی لازم جهت جذب این ریزمغذیها انجام شود.
۳. دوز مصرفی و رقیقسازی (اوره فسفات)
| روش مصرف | دوز توصیه شده (هکتار) | نکته کلیدی |
| تزریق در آبیاری | ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار (تقسیم در ۵-۱۰ نوبت اول) | استفاده متناوب با هیومیک اسید برای جذب بهتر. |
| محلولپاشی | ۱.۵ تا ۲.۵ کیلوگرم در ۱۰۰۰ لیتر آب | فقط در اوایل صبح یا عصر و اجتناب از محلولپاشی در زمان گلدهی. |
بخش سوم: تفاوت اوره فسفات با سایر کودهای فسفاته و مدیریت تغذیه
۱. تفاوت اوره فسفات با سایر کودهای فسفاته (اسیدیته)
تفاوت اوره فسفات با سایر کودهای فسفاته (مانند مونو و دی آمونیوم فسفات) عمدتاً در میزان اسیدیته است. خاصیت اسیدی اوره فسفات آن را برای اصلاح خاک آهکی و شستشوی سیستمهای آبیاری (نازلها و لولهها) ایدهآل میکند. سایر کودهای فسفاته چنین خاصیتی ندارند.
۲. ترکیب اوره فسفات در برنامه تغذیه گیاه (تغذیه گیاه)
کود اوره فسفات باید در ابتدای چرخه تغذیه گیاه قرار گیرد و پس از آن، کودهای زیر مصرف شوند:
- پس از اوره فسفات: برای تقویت بنمایه و ادامه رشد رویشی، از کودهای متعادل NPK 20-20-20 استفاده کنید.
- در فاز گلدهی و میوهدهی: برای افزایش عملکرد و کیفیت، برنامه باید به سمت کودهای پتاسیم بالا (مانند NPK 12-12-36 یا نیترات پتاسیم 46-0-13) تغییر کند.
- مکملهای ضروری: استفاده از کلسیل (سیلیس+کلسیم+فولویک+پتاسیم) پس از فاز اوره فسفات، به استحکام بافت گیاه و مقاومت در برابر تنشها کمک میکند.
۳. نکات لازم برای خرید کود اوره فسفات (فایواستار)
هنگام خرید کود اوره فسفات برای سبزیجات، بر خلوص و انحلالپذیری آن تأکید کنید. نمونههای باکیفیت (مانند محصول فایواستار) کاملاً کریستالی بوده و در آب سرد به سرعت حل میشوند. این کیفیت، تضمینکننده عملکرد بهینه در سیستمهای آبیاری حساس گلخانهای است.
بخش چهارم: تجربه کشاورزان ایرانی و راهکارها
تجربه کشاورزان: زودرسی و کیفیت در کشت خیار گلخانهای
یک گلخانهدار خیار در منطقه ورامین تهران میگوید: “کلید موفقیت در بازار خیار، زودرسی و تداوم باردهی است. خاکهای ورامین آهکی هستند و فسفر به سرعت قفل میشود. ما از همان ابتدا، برنامه تغذیه گیاه را با کود اوره فسفات شروع میکنیم. بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات، نمونهای است که رسوب نکند. تزریق اوره فسفات در روزهای اول کاشت به همراه هیومیک اسید مایع، باعث شد ریشههای قوی تشکیل شده و گیاه یک هفته زودتر به باردهی مطلوب برسد. این زودرسی، بیشترین تأثیر را در افزایش عملکرد مالی ما داشته است.”
توصیههای عملی برای مزارع زعفران و پسته
اگرچه بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات است، اما در مزارع زعفران و پسته نیز حیاتی است:
- زعفران: اوره فسفات در اواخر زمستان/اوایل بهار برای تقویت پیاز و تقویت ریشه سال بعد استفاده میشود.
- پسته: مصرف اوره فسفات در اوایل بهار، به همراه کود بور ۱۲٪ (اسید بوریک) و روی بور، انرژی لازم را برای شروع رشد و تشکیل اولیه میوهها فراهم میکند.
نتیجهگیری: اوره فسفات، پیشنیاز تولید موفق
بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات و صیفیجات، یک ابزار قدرتمند برای غلبه بر چالشهای خاکهای ایران است. با درک دقیق مزایای برجسته استفاده از کود اوره فسفات، رعایت نحوه و زمان مصرف کود اوره فسفات (تمرکز بر فاز اولیه رشد) و انتخاب محصولات با کیفیت بالا، کشاورزان میتوانند ریشهزایی سریع را تضمین کرده و زمینه را برای افزایش عملکرد کیفی و کمی در طول فصل فراهم سازند.
۱. بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات و صیفیجات در کدام مرحله استفاده میشود؟
بهترین کود اوره فسفات برای سبزیجات باید در مراحل اولیه رشد: بلافاصله پس از انتقال نشاء یا در اولین آبیاری پس از جوانهزنی استفاده شود تا به تقویت ریشه و استقرار سریع گیاه کمک کند.
۲. مزایای برجسته استفاده از کود اوره فسفات برای گیاه چیست؟
مزایای برجسته استفاده از کود اوره فسفات شامل تقویت ریشه قوی به دلیل فسفر بالا، تأمین نیتروژن اولیه برای رشد رویشی، و اسیدی کردن موضعی خاک برای بهبود جذب ریزمغذیها است.
۳. نحوه و زمان مصرف کود اوره فسفات در آبیاری قطرهای چگونه است؟
نحوه و زمان مصرف کود اوره فسفات در آبیاری قطرهای به این صورت است که باید در سه تا پنج نوبت اول آبیاری (به صورت متوالی یا متناوب) و در دوزهای پایین، تزریق شود. این کود باید در مخزن جداگانه حل شود.
۴. تفاوت اوره فسفات با سایر کودهای فسفاته در چیست؟
تفاوت اوره فسفات با سایر کودهای فسفاته، در خاصیت اسیدی قوی آن است. این خاصیت به شستشوی سیستم آبیاری و اصلاح خاک آهکی کمک میکند که در سایر کودهای فسفاته وجود ندارد.
۵. آیا میتوان اوره فسفات را با کودهای جلبک دریایی ترکیب کرد؟
بله، ترکیب کود اوره فسفات با جلبک دریایی یا اسید آمینه در اوایل فصل، یک استراتژی عالی برای تغذیه گیاه است، زیرا جلبکها و آمینهها به جذب سریعتر عناصر و افزایش تحمل گیاه در برابر تنشها کمک میکنند.
منابع
کارشناسان کشاورزی
سایت تتاکو
بدون نظر