خرداد و تیر، با افزایش دما و شدت نور خورشید، به اوج فعالیت حشرات مکندهای مانند تریپس و شته در مزارع سبزیجات تبدیل میشوند. این آفات ریز و در ظاهر بیخطر، میتوانند در مدت زمان کوتاهی با مکیدن شیره گیاهی، خسارات جبرانناپذیری به محصول وارد کرده و زحمات شما را بر باد دهند. از پژمردگی و بدشکلی برگها تا کاهش شدید عملکرد و انتقال بیماریهای ویروسی، همگی بلایایی هستند که در کمین سبزیجات شما نشستهاند.
در این مقاله، به شما خواهیم گفت که چرا تریپس و شته در این فصل تا این حد خطرناک میشوند و مهمتر از آن، راهکارهای فوری و مؤثر برای کنترل آنها و حفظ سلامت و باردهی سبزیجاتتان را ارائه خواهیم داد.
چرا تریپس و شته در خرداد و تیر خطرناک میشوند؟ (شناخت دشمن) 🔍
- افزایش دما: دمای بالا در خرداد و تیر، سرعت چرخه زندگی تریپس و شته را به شدت افزایش میدهد. یک نسل جدید میتواند در عرض چند روز متولد شود، که منجر به افزایش انفجاری جمعیت آنها میشود.
- شرایط خشکی: در مناطق خشکتر، دشمنان طبیعی این آفات کمتر فعال هستند و گیاهان نیز تحت تنش آبی، آسیبپذیرتر میشوند.
- تغذیه سریع و خسارت مستقیم:
- تریپس: این حشرات بسیار ریز، با خراشیدن سطح برگ و مکیدن شیره، باعث ایجاد نقاط نقرهای یا برنزی رنگ (نقاط مکیدگی) روی برگها و میوهها میشوند. در موارد شدید، برگها بدشکل شده، چروک خورده و رشد گیاه متوقف میشود. تریپسها همچنین ناقل مهمی برای بیماریهای ویروسی هستند که هیچ درمانی ندارند.
- شته: شتهها شیره گیاهی را میمکند و باعث پیچیدگی، زردی و بدشکلی برگها و سرشاخههای جوان میشوند. آنها همچنین مادهای چسبناک به نام “عسلک” تولید میکنند که بستر مناسبی برای رشد قارچ سیاه دوده (فوماژین) است که فرآیند فتوسنتز را مختل میکند. شتهها نیز ناقل اصلی بسیاری از بیماریهای ویروسی هستند.
- پنهان ماندن: تریپسها به دلیل جثه بسیار کوچک و پنهان شدن در شکاف برگها و گلها، دیرتر شناسایی میشوند. شتهها نیز اغلب در پشت برگها یا در نقاط پنهان گیاه تجمع میکنند.
راهکار فوری برای حفظ سبزیجات: پیشگیری و اقدام سریع 🛡️
مدیریت تریپس و شته نیازمند ترکیبی از راهکارهای پیشگیرانه و اقدامات فوری در صورت طغیان جمعیت است. سرعت عمل در خرداد و تیر حیاتی است.
۱. پایش و رصد مداوم (اولین خط دفاعی) 🕵️
- اهمیت: قبل از اینکه جمعیت آفات به حد بحرانی برسد، آنها را شناسایی کنید.
- نحوه انجام:
- هر روز برگها، به خصوص پشت برگهای جوان، سرشاخهها و جوانههای انتهایی را به دقت بررسی کنید.
- از کارتهای زرد چسبنده استفاده کنید. این کارتها به جذب و به دام انداختن حشرات بالغ کمک میکنند و شاخص خوبی برای رصد جمعیت آفات در مزرعه هستند. آنها را در ارتفاع گیاهان و در نقاط مختلف مزرعه نصب کنید و هفتهای یک بار بررسی و تعویض کنید.
۲. حذف فیزیکی و شستشو (برای جمعیتهای کم) 🚿
- اهمیت: در ابتدای آلودگی، این روش میتواند بسیار مؤثر باشد و از نیاز به سموم شیمیایی جلوگیری کند.
- نحوه انجام:
- برگهای به شدت آلوده و بدشکل را به آرامی از گیاه جدا کرده و از مزرعه خارج کنید (ترجیحاً بسوزانید یا دفن کنید تا آفت پخش نشود).
- با فشار آب ملایم (ترجیحاً صبح زود)، شتهها را از روی برگها و ساقهها بشویید. این کار باعث میشود شتهها به زمین بیفتند و بسیاری از آنها نتوانند دوباره به گیاه بازگردند.
۳. استفاده از آفتکشهای زیستی و ارگانیک (ایمن و مؤثر) 🌿
- اهمیت: این روشها به محیط زیست آسیب نمیرسانند، برای انسان بیخطرند و میتوانند به حفظ دشمنان طبیعی آفات کمک کنند.
- گزینهها و نحوه مصرف:
- صابونهای حشرهکش: این صابونها با از بین بردن پوشش مومی بدن حشرات، باعث خفگی و از بین رفتن آنها میشوند. روی و زیر برگها را به طور کامل با محلول صابون حشرهکش اسپری کنید. این روش برای شتهها بسیار مؤثر است.
- روغنهای باغبانی (مانند روغن نیم): این روغنها با پوشاندن بدن حشرات، راههای تنفسی آنها را مسدود میکنند و باعث خفگی میشوند. همچنین روغن نیم خواص ضد تغذیهای و دورکنندگی نیز دارد. با دوز مناسب (طبق توصیه سازنده) اسپری شود.
- قارچهای حشرهکش: این قارچها به طور طبیعی حشرات را آلوده کرده و از بین میبرند. بهترین زمان مصرف آنها در شرایط رطوبت نسبی بالا (مثلاً عصر یا شب) است.
۴. دشمنان طبیعی (کمک به طبیعت) 🐞
- اهمیت: در طبیعت، بسیاری از حشرات مفید (مانند کفشدوزکها، بالتوریها و سنهای شکارگر) وجود دارند که به طور طبیعی از شتهها و تریپسها تغذیه میکنند.
- نحوه حمایت:
- از مصرف بیرویه و غیراصولی سموم شیمیایی که به دشمنان طبیعی آسیب میزنند، خودداری کنید.
- ایجاد تنوع زیستی در مزرعه (کاشت گلهای جاذب حشرات مفید) میتواند به افزایش جمعیت دشمنان طبیعی کمک کند.
- در صورت طغیان شدید، میتوانید از فروشندگان معتبر، حشرات مفید را خریداری و در مزرعه رها کنید.
۵. آفتکشهای شیمیایی (آخرین راهکار، با احتیاط فراوان) 🧪
- اهمیت: در صورت طغیان شدید جمعیت که سایر روشها پاسخگو نیستند، ممکن است نیاز به استفاده از آفتکشهای شیمیایی باشد. اما باید با نهایت دقت و رعایت اصول مصرف شوند.
- نکات مهم:
- انتخاب سم مناسب: از سمومی که روی برچسب آنها قید شده است که برای تریپس یا شته در محصول سبزیجات شما مناسب هستند، استفاده کنید. (مانند ایمیداکلوپراید، استامی پراید، پیریپروکسی فن برای شتهها و اسپینوساد، فیپرونیل برای تریپس).
- تناوب سموم: برای جلوگیری از ایجاد مقاومت در آفات، هرگز از یک نوع سم در دفعات متوالی استفاده نکنید. سموم با مکانیسم اثر متفاوت را به تناوب به کار ببرید.
- رعایت دوز مصرف: دوز مصرفی را دقیقاً طبق دستورالعمل روی بستهبندی رعایت کنید. مصرف کمتر از دوز مؤثر نیست و مصرف بیشتر هم خطرناک است.
- زمان سمپاشی: حتماً سمپاشی را در ساعات خنک روز (صبح زود یا غروب) انجام دهید تا کارایی سم بالا رفته و از سوختگی گیاه جلوگیری شود.
- پوشش کامل: سمپاشی را به گونهای انجام دهید که تمام قسمتهای گیاه، به خصوص پشت برگها و نقاط پنهان که آفات در آنجا تجمع میکنند، به طور کامل پوشش داده شوند.
- رعایت دوره کارنس: دوره کارنس (فاصله زمانی بین آخرین سمپاشی تا برداشت محصول) را دقیقاً رعایت کنید تا محصول نهایی عاری از بقایای سم باشد.
پیشگیری، کلید اصلی موفقیت: 🔑
- مدیریت علفهای هرز: علفهای هرز پناهگاه اصلی آفات هستند. کنترل آنها در مزرعه و اطراف آن، جمعیت آفات را کاهش میدهد.
- تغذیه متعادل گیاه: گیاهان سالم و خوب تغذیه شده، مقاومت بیشتری در برابر آفات دارند.
- شخم عمیق زمستانه: برای از بین بردن شفیرههای تریپس که در خاک زمستانگذرانی میکنند.
- استفاده از ارقام مقاوم: در صورت امکان، از ارقام سبزیجاتی استفاده کنید که به تریپس و شته مقاومت بیشتری دارند.
سخن پایانی: اقدام فوری، محصول سالم! 🌿💪
آفت تریپس و شته، چالشهای جدی برای مزارع سبزیجات در خرداد و تیر هستند. اما با پایش مداوم، اقدام فوری و استفاده هوشمندانه از راهکارهای مناسب (زیستی، ارگانیک و در صورت لزوم شیمیایی)، میتوانید مزرعه خود را از بلایای این آفات نجات دهید و به برداشت محصولی سالم و باکیفیت دست یابید. هر چه زودتر اقدام کنید، خسارت کمتر و کنترل آسانتر خواهد بود.
آیا شما تجربه خاصی در کنترل تریپس یا شته در سبزیجاتتان دارید؟ کدام راهکار برای شما مؤثرتر بوده است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید!
منابع
- کارشناسان کشاورزی
- سایت های کشاورزی معتبر
- سایت تتاکو
بدون نظر